Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
3. Бўёқ таркибларининг компонентлари 
Лок-бўёқлар тайёрлашда асосий компонентлар сифатида органик ва 
ноорганик боғловчилар, пигментлар, кукун тўлдиргичлар, пластификаторлар, 
эритувчилар, сиккативлар ҳамда ёрдамчи материаллар-стабилизаторлар, 
диспергаторлар, суюлтиргичлар, қотирувчилар ва бошқалар ишлатилади. 
3.1 Боғловчи моддалар 
Боғловчи моддалар пигмент ва дисперс тўлдиргичларни ўзаро боғлаб 
юпқа бўёқ қатлами ҳосил қилувчи компонент бўлиб, асосга мустаҳкам 
ёпишиши талаб этилади. 
Боғловчилар органик ва минерал структурали боғловчи моддаларга 
бўлинади. Ҳосил бўлиши жиҳатидан боғловчи моддалар табиий ва синтетик 
турларга ажратилади. Органик боғловчи моддаларга табиий ва ярим табиий 
олифлар, ёғоч ва ҳайвонлардан олинган елимлар, полимерлар ва бошқалар, 
ноорганик боғловчиларга оҳак, цемент, суюқ шиша ва ш.к. киради. 
Бўёқ таркибларнинг асосий физик-механик, кимёвий ва технологик 
хоссалари боғловчи моддаларнинг тури ва хоссаларига бевосита боғлиқ 
бўлади. 
Мойли бўёқ таркиблар учун боғловчиларга 
қурийдиган ўсимлик 
мойлари, минерал мойлар, синтетик полимерлар ва мой локлари киради. 
Мойли боғловчилардан ҳосил бўлган парда қатламлари кўпи билан 24 
соатгача тўла қуриши талаб этилади. 
Олифлар.
Олифлар табиий (натурал) боғловчи модда бўлиб, зиғир, 
каноп каби ўсимликлар мойларига махсус ишлов бериб олинади. Олиф 
атмосферадан кислородни бириктириб қуриш, яъни қотиш хусусиятига эга. 
Олифларнинг қотиш жараёнини тезлаштириш учун таркибига сиккативлар 
қўшилади. 
Табиий олифлар жуда мустаҳкам, намликка ва агрессив муҳитларга 
чидамли қоплама пардалар ҳосил қилади. Улар металл, ёғоч, гипс ва 

---

481