Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
Ҳозирги вақтда қурилиш тизимида бетон қоришмасини қуруқ ҳолда 
ташилиб ва бевосита объектнинг ўзида сув билан аралаштирилиб ишлатиш 
жуда яхши натижалар бермоқда. 
Қурилиш майдонида бетон қоришмасини узатиш кран, транспортер, 
бетоннасос ёки сиқилган ҳаво воситасида ишлайдиган қувурлар орқали 
амалга оширилади. 
Сиқилган ҳаво воситасида ишлайдиган қувурсимон транспорт ёрдамида 
бетон қоришмасини 150 м гача масофага узатиш мумкин. 
Монолит темирбетон конструкциялар узлуксиз ёки даврий усулда 
алоҳида блоклар ёки бўлмалар кўринишида қуйилади. Узлуксиз усул бино ва 
иншоотда чоклар бўлмаслиги ва бетон таркибига махсус талаблар 
қўйилганда ишлатилади. 
Узлуксиз усулда арматураси аввалдан тарангланган темирбетон 
конструкциялар, динамик кучланишлар таъсирида ишлайдиган пойдеворлар 
ва бошқалар тайёрланади. 
Массив иншоотлар (тўғонлар, градирнялар, пойдеворлар) ишчи чоклар 
билан блокларга ажратилади, чунки ҳарорат ва киришиш таъсиридан ҳосил 
бўладиган деформацияланиш қурилиш яхлитлигига зиён етказиши мумкин. 
Бетон қоришмаси қатлам-қатлам ҳолда қуйилади ва ички титраткичлар 
ёрдамида зичлаштирилади. Бетон қоришмаси қолипга қуйилгач, токи бетон 
лойихадаги мустаҳкамликка эришгунча парваришланади. Бунда цемент 
гидратацияси таъминланиши учун ҳарорат ва нисбий намликни зарур 
кўрсаткичларда ушлаб туриш зарур. 
Монолит бетонлаш ишлари ёзда амалга оширилганда янги қуйилган 
бетон юзаси қуришидан ва ёғин-сочиндан сақланиши керак. Бунинг учун 
намни сақлайдиган ёғоч қипиғи, қум, шлак кукуни сепиш ёки полимер 
пленкалар, каноп тўқималар билан ёпиш тавсия этилади. Қолиплар ечилган 
бетоннинг вертикал қисмига сув сепилиши рухсат этилади. 
Ўзбекистоннинг қуруқ иссиқ иқлим шароитида монолит бетон қуйиш 
алоҳида тадбирларни амалга оширишни тақозо қилади. Бунда бетон 

---

315