Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
Таъкидлаш зарурки, клинкер олишда ҳар бир усулнинг ютуқ ва 
камчиликлари мавжуд бўлиб, ҳўл усулда сувли шароитда хомашё тез 
майдаланади, аммо қуруқ усулга нисбатан ёқилғи 1,5-2 марта кўп 
сарфланади. 
Кейинчалик, 
хомашёни 
майдалаш 
технологиясини 
мукаммаллаштириш, циклонли иссиқ алмаштирувчи ва декарбонизацияловчи 
реакторлар билан куйдириш хумдонларини таъминлаш клинкер ишлаб 
чиқаришда қуруқ усулга ўтишни таъминлайди. Цемент ишлаб чиқаришда 
куйдириш хумдони асосий вазифани ўтайди ва энг мураккаб жараён 
бажарилади. 
Куйдириш хумдони (5.3-расм) бўлак-бўлак пўлатдан ясалган, ички 
томондан оловга бардошли материаллар билан қопланган узун цилиндр 
кўринишида бўлади. 
Хумдоннинг узунлиги 150-185-230м, диаметри 4-5-7м бўлади ва 3.5-4
0
қияликда ўрнатилиб, марказий ўқ атрофида минутига 0,5 дан 1,4 мартагача 
айланиб туради. Шлам юқори қисмдан солиниб, пастки қисмга қараб 
ҳаракатланади. Пастки қисмдан газ ёки кўмир кукуни ҳаво билан бирга 
ёқилади ва 1500
0
С гача ҳарорат ҳосил қилинади. 
Хумдон ичидаги жараёнлар шартли равишда ҳароратга қараб олтига 
бўлинади: 
1. Буғланиш зонасида шлам таркибидаги механик боғланган сув, 70 дан 
200
0
С ҳароратгача қиздирилганда, чиқиб кетади. Қуритилган материал йирик 
бўлакларда бўлиб, хумдоннинг айланиши туфайли деворларга урилиб 
майдаланади; 
2. Иситиш зонасида ҳарорат 200 дан 700
0
С гача кўтарилади. Бу зонада 
органик аралашмалар ёниб кетади, кимёвий боғланган сув (кристаллкимёвий) 
йўқотилади ва сувсиз каолинит Al
2
O
3
.
2SiO
2
ҳосил бўлади. 
Шуни таъкидлаш зарурки, 1 ва 2 зонада клинкер куйдиришга 
тайёрланади ва бу жараёнлар хумдоннинг 50-60% узунлигини ташкил 
қилади; 
3. Декарбонизация зонасида ҳарорат 700 дан 1100
0
С гача бўлиб калций 

---

173