Н. А. Самиғов, Ф. Д. Жўраева, Сайдуллаев А. Б

ЎУМ 2020 йил “Қурилиш материаллари ва буюмлари” Н.А.Самиғов, Ф.Д.Жураева, Сайдуллаев А.Б. 
ва магний карбонатлар диссоциацияланади ва калций оксиди кўп миқдорда 
эркин ҳолда ҳосил бўлади. Диссоциация жараёни эндотермик бўлгани учун 
бу зонада жуда катта иссиқлик миқдори ютилади. 
Бу зонада гилтупроқдан Al
2
O
3
, SiO
2
ва Fe
2
O
3
каби эркин оксидлар ҳосил 
бўлади ва улар СаО билан бирикиб қаттиқ ҳолатда 3CaO
.
Al
2
O
3
.
Fe
2
O
3
ва 
2CaO
.
SiO
2
каби юқори тартибли минералларни ҳосил қилади; 
4. Экзотермик жараёнлар зонасида ҳарорат 1100 дан 1250
0
С гача бўлади. 
Бу зонада қаттиқ фазали реакциялар натижасида 4СаО
.
Al
2
O
3
.
Fe
2
O
3
ва 
2CaO
.
SiО
2
каби юқори тартибли минераллар ҳосил бўлади. Бу экзотермик 
реакциялар натижасида ҳарорат 150-200
0
С га кўтарилади ва бу жараён 
хумдоннинг 5-7% узунлигида юз беради; 
5. Пишириш зонасида ҳарорат 1300 дан 1450
0
С гача кўтарилиб яна 
1300
0
С ҳароратгача қайтади. Бу зонада ҳосил бўлган минераллар қисман 
эрийди, қайта бирикиб 3СаО
.
SiO
2
-асосий минерал ҳосил бўлади. 1450
0
С 
ҳароратда 2CaO
.
SiО
2
ва СаО бирикиб алитни ҳосил қилади ва клинкер 
таркибида эркин ҳолатдаги СаО 0,5-1% атрофида қолади. Эриган минераллар 
хумдон деворларида тўхтовсиз думалагани учун соққачалар ҳосил бўла 
бошлайди. Бу зонада ҳароратнинг 1300
0
С гача пасайиши эритманинг 
кристалланишига ва 3CaO
.
Al
2
O
3
, 4СаО
.
Al
2
O
3
.
Fe
2
O
3
ва MgO ларнинг ҳосил 
бўлишига олиб келади: 
6. Совитиш зонасида клинкер ҳарорати1300 дан 1000
0
С гача пасаяди ва 
C
3
S, C
2
S, C
3
A, C
4
AF ва MgO (периклаз) лар ҳосил бўлади. 
Клинкер хумдондан тўқ кулрангида ёки кўкимтир кул рангидаги 
соққачалар кўринишида чиқади. Клинкер панжарали, рекуператорли ва 
бошқа турдаги совитгичларда 1000 дан 100-200
0
С ҳароратгача совитилади. 
Клинкерни тиндириш учун бир-икки ҳафта оралиқ омборларда сақланади.