|
IT VAFO...
Ichkilik balosidan sog‘-salom at qutulib olgan Soyib-
jon tog ‘am ning birgina ermagi uydagi ishlar b o ‘lib
qoldi. U haftada bir, sog ‘inib qolsa, ikki m arta m aktabga
borib, o ‘g ‘li Shoirjon, qizchasi A dibaxonni, b a ’zan
onajonimni k o ‘rib kelishini hisobga olm aganda, asosan,
uyda m ehnat bilan ovunib, kunni kech qilardi. Qarov
yaxshi b o ‘lganidanm i, hosil m o‘l b o ‘ldi. T o g ‘am b o ‘sh
paytlarida tinim siz kitob o ‘qir, m utolaadan charchasa,
iti bilan o ‘ynashib dam olardi. Jonivor ham unga juda
° ‘rganib qolgan, xojasi bilan k o ‘rpada birga yotm asdi
xolos. T o g ‘am goho qayerlardandir suyak topib kelib
itini siylar, xuddi odam bilan gaplashganday baqirib:
«Lejat! N elzya! M alchat!» kabi ruscha so ‘zlam i ishlatib
bir olam zavq olardi. 0 ‘zi och qolsayam , ovqatining
yarmini itiga berm aguncha k o ‘ngli joy iga tushmasdi.
K echqurun televizor k o ‘rib o ‘tirgandik, eshigim iz
oldiga m ashina kelib to ‘xtaganday b o ‘ldi. Chiqsam,
ostonada b o ‘ynilarida galstuk, bashang kiyingan ikki
notanish odam turardi.
-
Soyibjonni qidirib kelgandik, - dedi ulardan biri
iljayib m enga q o ‘l uzatarkan.
D arrov to g ‘amni chaqirib chiqdim . U lar hazil-mu-
toyiba bilan quchoqlashib k o ‘rishdilar. Suhbatlaridan
angladim ki, m ehm onlar to g ‘am ning institutda birga
ishlagan qadrdon j o ‘ralari ekan. D om lalar uyga kirib,
bir piyola choy ustida chaqchaqlashgan b o ‘ldilar-da,
shoshib turganlarini aytib, tezda m aqsadga k o ‘chib
q o ‘yaqoldilar.
A ytishlaricha, institutga yangi rektor tayinlangan
b o ‘lib, u to g'am n i yaxshi bilishi, o ‘z kasbining jonku-
yar bilim doni b o ‘lishiga qaram ay, unga nisbatan ado-
latsizlik qilingani, m alakali kadrlar yetishm ayotgan bir
paytda n oto‘g ‘ri ishdan b o ‘shatilganini aytib, uni o ‘z
lavozim iga qayta tiklashni tak lif qilibdi. D om lalar yangi
rahbam ing buyrug‘iga asosan vakil b o ‘lib kelganlari
ayon b o ‘ldi. Bunday b o ‘lishini sira kutm agan Soyibjon
to g ‘am hayajondan x o ‘p -x o ‘p deyishdan nariga o ‘tmas,
ko ‘zlaridan duvullab oqayotgan yoshni yashirish bilan
ovora edi.
Suyunganim izdan ertalab uydagi ikki qop y o n g ‘oqni
bozorga olib chiqib sotdik va to g ‘am ga bir qavat oxirgi
fasondagi kiyim -kechaklar xarid qildik. Q o‘shnimiz
Tillovoy aka qozon boshiga hech kimni y o ‘latmay,
hafsala bilan osh damladi. Palovxonto‘radan keyin
204
gurungim iz yanada qizidi. H am soya sarupolarni k o ‘z-
dan kechirarkan, yaraqlab turgan tuflini qoMiga olib:
- Buni kiyib k o ‘rdingm i, Soyibjon? - dedi.
U bosh silkidi.
- B esh-o‘n yil oldin bozorga kirsam , arzon-garov
tufli sotilayotgan ekan, - kulim sirab gap boshladi Tillo-
voy aka.
- O dam tirband. Talashib-tortishib bittasini oldim -
da, yaxshi kunlarda kiyarm an, - deb sandiqqa tashlab
qo‘ydim. Bir kuni kechqurun uyda o ‘tirsam , o ‘rtoqlarim
chaqirib, M eliqo‘zinikiga bazm ga borishim izni aytib
holi-jonim ga qo ‘yishm adi. Poyabzalim eskirgan, allaqa-
chon m aym oqlashib qolgani uchun to ‘yga kiyib borgani
uyaldim. Yangi tuflim esim ga tushib, xotinga o ‘shani
olib chiq, dedim. M en galvars ham Ergash afandining
qo‘shnisim an-da, shoshilinchda k o ‘rm ay olavergan
ekanman. Qutini ochib qarasam , ikkalasiyam bitta
oyoqniki ekan. Tashqarida d o ‘stlarim kutib turishibdi.
Obbo... N im a qilishga hayron b o ‘lib boshim qotdi.
Noiloj kiyib u yoq-bu yoqqa qadam tashlab k o ‘rdim.
Uchlari bir tom onga qarab turishini hisobga olm aganda
binoyiday yuryapm an. Q orong‘ida kim bilib o ‘tirib-
di, - dedim -da, tavakkal to ‘yga j o ‘nadim. K etyapm an-u
sheriklarimdan chetga chiqib qolaveram an-da. Ularga
yaqinlashganim sari yana kim dir chetga tortganday
bo‘laveradi. O yoqda «razval» borligi xayolim ga kel-
maydi. X ayriyatki, to ‘yboshi bizni uyga tak lif qildi.
Yaxshi o ‘tirdik. Ziyofatdan keyin tashqariga chiqsam ,
oyoq kiyim lam i to ‘g ‘rilayotgan yigit tuflimni ushlab,
«mana buni bir poyi y o ‘q-da», deganicha atrofni qidirib
yuribdi.
- Hamm asini chalkashtirib tashlabsan! Seni ishing
bo‘lmasin, uka. Joyiga q o ‘y, o ‘zim iz topib olamiz, -
dedim-da, chaqqonlik bilan oyog‘imga ilib, o ‘zimni
qorong‘iga oldim.
205
Y aqin orada to g ‘am bilan bunday m aza qilib kulma-
gandik.
- Eng q izig 'i ana undan keyin b o ‘ldi, - dedi Tillo
aka so ‘zida davom etib. - O 'sh a tuflini rosa ikki yil
kiyib eskirtirdim . Yangisini olgach, qani endi kiyib
bem alol y urolsam -da... Oyoq qurg‘ur poym a-poy tufli-
ga o'rg an ib qolgan ekan.
T o g ‘am o ‘z ishini boshlab, shaharga qatnay bosh-
ladi. R ektor tez orada uy bilan ta ’m inlashga v a ’da
berganini aytib behad quvondi. O lapar sohibini ista-
m aygina kuzatib qolar, kechqurun shodligidan irg‘ish-
lab kutib olardi.
O radan bir oycha vaqt o ‘tdi. Shorn payti to g ‘amning
ishga tiklanganini eshitib, alam iga chidolm agan Dilbar
kelinoyim erini qiynagisi keldimi, ikki bolasini yetaklab
g ‘azab bilan uyga kirib keldi. B o‘ynida qim m atbaho
tross, supra quloqda tebranayotgan kattagina baldoq,
barm oqlaridagi q o ‘sha-qo‘sha tilla uzuklam i oshkora
nam oyish qilishidan uning boylikka naqadar o ‘chligi-
yu, o ‘zining qanchalik g ‘arib, «bebaho»ligini k o ‘rsatib
turardi. K o ‘cha eshikdan birov chaqirib kelsa, ortiqcha
hurib yegan nonini oqlaydigan olapar uni k o ‘riboq
dami ichiga tushdi. X o ‘m rayganicha yerlam i iskalab
qayergadir g ‘oyib b o ‘ldi. Kelinoyim o g ‘ziga kelganini
qaytarm ay, xum ordan chiqquncha baqirib, «dilbar»ligini
nam oyish qildi.
- Erkakm isan?! Javobim ni ber!
Jim turaverganim iz alam qilib, alangasi yanada
kuchaydi.
- N ega indamaysan?! Y axshilab eshitib ol! Sen
q o ‘ymasang... M en q o ‘ydim! Itdan b o ig a n qurbonliqqa
yaramaydi!
U arosatda qolib y ig ‘layotgan bolalam i otasi tomon
nuqib, eshikni qarsillatib yopdi. Sham olday kelgan bo‘l-
sa, yana quyunday vahim a bilan chiqib ketdi.
206
Do'stlaringiz bilan baham: |
