Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

 
9.1. Корхона қудратини бошқаришнинг мазмуни 
 
Ҳар қандай тадбиркорлак фаолиятининг муваффақияти кўпроқ хорижий 
бизнесда менежментниг таркибий элементи бўлган корхона (бу ерда корхона 
остида фирма, концерн, компания, акциядорлик жамияти, кооператив, ижара, 
кичик корхона ва бизнеснинг бошқа бирликлари тушунилади) ходимларини 
бошқаришнинг тўғри танланган стратегиясига боғлиқ. Стратегияни танлаш 
ўз навбатида бир неча омилларга боғлиқ: корхона салоҳияти қандай ҳажмига 
эга; корхона салоҳиятининг рақобатбардошлиги даражаси қанчалик юқори; 
бозордаги унинг улуши қандай ва у етакчими, рақибми ѐки орқада 
қолувчими; корхона ўзининг олдига қандай мақсадлар қўйган – етакчиликни 
мустаҳкамлаш, етакчилар сафига кириш, “ўртада” мустаҳкамланиш ѐки 
инқироздан қочиш. Корхона қўйилган мақсадларга кўра бозордаги ҳолатнинг 
у ѐки бу стратегиясини танлайди. Бунда корхона салоҳиятини бошқариш 
технологияси қуйидаги босқичларни ўз ичига олади: 
1)
корхона салоҳиятидан фойдаланиш динамикаси ва самарадорлиги 
тузилиши ва унинг бозордаги улушини баҳолаш; 
2)
корхона салоҳияти рақобатбардошлигини баҳолаш; 
3)
корхона салоҳияти резервлари ва йўқотишларини таҳлил қилиш;
4)
корхона салоҳияти рақобатбардошлигини ошириш бўйича стратегия 
ва тактикани танлаш; 
5)
танланган стратегия ва тактикадан келиб чиққан ҳолда корхона 
салоҳиятининг рақобатбардошлигини ошириш бўйича тадбирларни ўтказиш. 

---

359 
Шундай қилиб, бозор шароитида корхона салоҳиятни бошқариш 
моҳиятига кўра, унинг рақобатбардошлигини бошқариш (корхона салоҳияти 
рақобатбардошлигини оширувчи ѐки пасайтирувчи омилларни баҳолаш ва 
таҳлил қилиш, у ѐки бу мўлжалланган мақсадга эришиш учун тегишли 
стратегия ва тактикани танлаш)дан иборат бўлади. Тўғри стратегияни танлаш 
учун менежерга аввало иқтисодий салоҳият нимадан иборат эканлигини 
билиш даркор. 
Ҳар қандай корхонанинг 
иқтисодий салоҳияти – 
корхона ихтиѐрида 
бўлган ресурслар (меҳнат, моддий, номоддий, молиявий ва бошқалар)нинг 
мажмуаси ва унинг ходимлари ҳамда менежерларининг товарлар, 
хизматларни яратиш ва каттароқ даромад олиш мақсадида ресурслардан 
фойдаланиш қобилиятидир.