Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

6.1.1- расм. Корхона менежерларининг даражалари. 
 
Қуйи даражадаги менежерлар(кичик бошлиқлар) бевосита ишчилар ва 
бошқа ходимларга (бошқарувчиларга эмас) раҳбарлик қиладилар. Уларнинг 
зўраки иши битта вазифадан бошқасига тез-тез ўтиш билан таърифланади. 
Қарорларни амалга ошириш учун вақтли давр ғоятда қисқадир. 
Ўртача даражадаги менежерлар кичик бошлиқларнинг ишини 
мувофиқлаштирадилар ва назорат қиладилар. Улар одатда ташкилотдаги 
йирик бўлинмаларни бошқарадилар ва юқори ҳамда қуйи даражалардаги 
раҳбарлар ўртасидаги ўзига хос буфер бўладилар. 
Юқори даражадаги менежерлар умуман ташкилот учун қарорлар қабул 
қилишга масъулдирлар. Уларнинг иши аниқ якунланишга эга эмас, яъни 
юқори таваккалчиликка эга. Бу бўғин менежерлари бошқа бўғинлар 

---

222 
менежерларига қараганда анча камроқдир. Уларнинг меҳнати юқори 
баҳоланади, қоидага кўра яхши ҳақ тўланади. 
Ғарб корхоналарида яна қуйидагилар ажратилади:
“top management” – яъни бошқарувнинг юқори бўғини (бош директор ва 
бошқарувнинг бошқа аъзолари); 
“middle management” – бошқарувнинг ўртача бўғини (бошқармалар ва 
мустақил бўлимлар раҳбарлари); 
“tower management” – бошқарувнинг қуйи бўғинлари(бўлинмалар ва 
уларга ўхшаш бошқа бўлимлар раҳбарлари).
Ҳозирги вақтга қадар менежментнинг ватани ҳисобланган АҚШда 
оқилона турдаги менежерлар устуворлик қилган, улар кўпроқ муҳандислик – 
иқтисодий кўникмалар ва бошқарувга ѐндашувларга эга бўлганлар. Аммо 
ҳозирги вақтда энди янги турдаги менежерлар пайдо бўлдилар, улар аста – 
секин ишлаб чиқаришдаги инсоний омилларни ҳисобга олиш томонига юз 
ўгирмоқдалар. Бунинг устига, бу турли туманликлар ишга доир хулққа хос 
аломатларни касб этмоқдалар. 
Яна шуни таъкидлаш жоизки, иерархиянинг даражаси қанча юқори 
бўлса, менежернинг шунча кўп иш вақти стратегик, истиқболли вазифаларни 
ҳал қилишга сарфланиши керак. Пастроқ даражада, аксинча, менежер кўпроқ 
оператив масалалар билан шуғулланиши керак. Юқори даражадаги 
менежерларга иш вақтининг қуйидаги тузилмаси тавсия этилади: стратегик 
вазифалар вақтнинг – 60%, тактик – 25%, оператив – 15%, ўртача даражадаги 
менежерлар тегишли равишда 20, 50, ва 25%; қуйи бўғин менежерлари 10, 25 
ва 65%. 
Менежерларни тўғри чизиқли ҳамда вазифавий ажратиш мумкин. 
Биринчилари ташкилотлар, муассасалар, цехларни бошқарадилар, иккинчи- 
лари вазифавий бўлинмаларга раҳбарлик қиладилар. 
Менежерлар жамиятда сезиларли ролни бажарувчи ижтимоий қатламни 
ташкил қиладилар. Менежерлар асосан хусусий компанияларда ишлайдилар. 

---

223 
Менежернинг