Н. Қ. ЙЎлдошев, Г. Э. Захидов

VIII-БОБ. Меҳнат жамоаларида ходимларни бошқариш............................ 314 
8.1. Жамоа тушунчаси, турлари, шаклланиш босқичлари..................... 314 
8.2. Таъсир ўтказиш ва ҳукмронлик........................................................ 321 
8.3. Низоларни бошқариш......................................................................... 330 
8.4. Ходимларни бошқариш...................................................................... 339 
Назорат саволлари............................................................................... 
351 
ХI-БОБ. КОРХОНА ҚУДРАТИНИ БОШҚАРИШ..................................... 353 
9.1. Корхона қудратини бошқаришнинг мазмуни................................... 353 
9.2. Корхона қудратининг хусусиятлари................................................. 354 
9.3. Корхона қудратини баҳолаш усуллари............................................. 357 
Назорат саволлари.............................................................................. 
378 
Атамалар луғати.................................................................................. 379 
Адабиѐтлар.......................................................................................... 388 
 
 

---

5 
КИРИШ 
Замонавий менежмент бозор иқтисодиѐти шароитларида фаолият 
юритувчи фирмалар, корхоналар, ташкилотларни бошқаришнинг вужудга 
келган тизими сифатида уларнинг ишлаб чиқариш – хўжалик фаолиятини 
самарали ривожланиши ва фаолият юритиши учун зарур шароитлар 
яратилишини кўзда тутади.
Ҳозирги кунгача саноат, савдо, тижорат, қишлоқ хўжалиги соҳаларида 
бошқарувнинг бой амалий тажрибаси тўпланган. Ваҳоланки, ушбу 
масаланинг назарий томонлари ҳали етарлича ишлаб чиқилмаган. 
Афсуски, мамлакатимизда маъмурий – буйруқбозлик тизими якка 
ҳокимлигининг ўн йилликлари давомида бошқарув назарияси ва амалиѐтини 
етарлича баҳоламаслик мавжуд бўлган. Марказлашмаган, муқобил ва 
мотивация тамойиллари хос бўлган менежментга эса тўғридан-тўғри “денгиз 
ортидаги тентаклик” сифатида қаралган. Бундан ташқари, бошқарув бўйича 
мутахассисларни тайѐрлаш деярли амалга оширилмаган. Бунинг оқибатида 
90-йилларда биз аслида умумий, шу жумладан, ислоҳотчи раҳбарлар орасида 
ҳам бошқарув саводсизлигига эга бўлганмиз бу янги тарихдаги Ўзбекистон 
жамияти ва иқтисодиѐтининг сўнгги юз йиллик ичидаги саноат ва қишлоқ 
хўжалиги ишлаб чиқариши пасайиши сабабларидан бири бўлган. Аммо 90-
йилларда бошқарувга нисбатан муносабатни тубдан ўзгариш зарурлигини 
тушуниш устунлик қилган. Ўзбекистонда бозор муносабатларининг 
шаклланиши, ташкилотлар томонидан мустақилликни олиниши, рақобат 
ўсиши илғор хорижий мамлакатлар ва етакчи жаҳон фирмаларидаги 
бошқарув тажрибасини ўрганиш ва улардан Ўзбекистон шароитини ҳисобга 
олиш билан фойдаланиш, жамланган мамлакат тажрибасини умумлаштириш 
ҳамда бундан кейинги илмий тадқиқотларни ўтказиш, менежмент соҳасида 
мутахассисларни тайѐрлаш зарурлигини тақозо қилган. Шунингдек, бу узоқ 
вақт даврини талаб қилади. 

---

6 
“Менежмент” ўқув курсининг мақсади талабалар томонидан аниқ 
бозордаги 
бошқариладиган 
объектнинг 
рақобатбардошлигини 
таъминлашнинг мажмуавий тизими сифатида менежмент тизимининг илмий 
тамойиллари ва усулларини эгаллаш, уларни амалда қўллаш учун керакли 
кўникмаларни мустаҳкамлашдан иборатдир. 
Ушбу дарслик ўқишнинг турли шаклларидаги талабалари ҳамда 
менежерларни мустақил ўрганишлари учун мўлжалланган. Дарсликнинг 
мазмуни олий касбий таълимнинг Давлат таълим стандартига мос келади. 
Дарслик ўз ичига қуйидагиларни олади: кириш, асосий матннинг тўққизта 
боби, назорат саволлари (ҳар бир боб бўйича), атамалар луғати ва адабиѐтлар 
рўйхати. Асосий матн мантиқан ўз ичига менежментнинг асосий 
тушунчалари ва таърифларини олувчи назорат асосларидан тортиб то 
менежер фаолиятини ташкил этиш бўйича амалий тавсияларгача бўлган 
еттита ўзаро боғланган бобларга бўлинган. 
Дарслик матнининг мазмуни “Менежмент” курсини эгаллашга имкон 
беради. Назорат саволлари ѐрдамида ушбу фан бўйича билимларни
текшириш имконияти мавжуд. Тавсия этилган адабиѐтларни ўрганиш фанни 
чуқурроқ ўрганишга имкон беради. 

---

7