Музейшунослик indd

Yirik kutubxonalari: 
1. krakov universiteti kutubxonasi.
2. Poznan unuversiteti kutubxonasi.
       3. Fanlar akademiyasining Varshava, Gdansk, krakovdagi ku-
tubxonalari.
                  
Eng yirik muzeylari:
1. Varshavadagi Milliy muzey.
2. krakovdagi Milliy muzey.
3. Poznandagi Milliy muzey.
4. Varshavadagi F.shopen, A.Mitskevich muzeylari.
5. Varshavadagi Qirollik saroyi muzeyi.
6. Goldshteyn saroyi shular jumlasidandir.
Polsha adabiyoti X asrda dalotin tilida vujudga keldi. XVI asrgacha 
unda diniy ruhdagi kitoblar, shuningdek, yilnoma va voqeya-hikoyalar 
ustun bo‘lgan. Polyak tilidagi ilk asarlar ham diniy mazmunda edi. XV 
asrda dunyoviy ruhdagi asarlar yaratila boshladi. XV asr oxiri, XVI 
asr boshlarida Uyg‘onish davri boshlandi. M.Rey, Y.koxanovskiy, 
sh.shimonovich, s.klyonovich asarlari ado-lat va vatanparvarlik 
g‘oyalarini tarannum etdi. XVI-XVII asrlarda hajviy doston va qissalar, 
nasihatomuz qo‘shiq va dramalar, qisqa hazil she’rlar mashhur bo‘ldi. 
XIX asr boshlarida A.Mitskevich milliy ozodlik kurashi ta’sirida in-
qilobiy romantizmga asos soldi, demokratik Polsha haqidagi orzularni 
kuyladi. Birinchi va ikkinchi jahon urushi o‘rtasidagi davr adabiyotida 
ijtimoiy ziddiyatlar tanqidiy yoritildi. Urushdan keyin adabiy asarlarda 
okkupatsiya yillarida yashirin kurash olib borgan vatanparvarlarning 
qiyofasi har tomonlama ochib berildi. Ammo sotsialistik realizm degan 
soxta adabiy qoliplar zo‘rlab tiqishtirilishi oqibatida polyak adabiyotida 
xalq hayoti va qahramonlarining ishlari, xulq atvori bir yoqlama yorit-
ilishiga olib bordi. Polyak yozuvchilari-ning ayrim asarlari, jumladan, 
A.Mitskevich, Y.Tuvim she’rlari, V. Vasilevskaya romanlari o‘zbek ti-
lida nashr etilgan.

---

143
Me’morchiligi. Mil. av. IV-III asrlarga oid Biskupin jamoa manzil-
gohlarida yog‘ochdan yasalgan inshootlar polyak hududidagi eng qa-
dimiy yodgorliklar hisoblanadi. Xristianlik dini qabul qilingach, diniy 
tosh me’morchiligi rivojlandi. XI asrning ikkinchi yarmidan roman us-
lubida haykallar bilan bezatilgan mahobatli binolar qurildi. krakovda-
gi avliyo Anjey kostyollari, xalq yog‘och me’morchiligi rivojlandi. 
XVIII asrning ikkinchi yarmidan klassitsizm urf  bo‘ldi. shaharlarda 
mahobatli jamoat binolari va majmualari barpo etildi (Varshavadagi 
Belveder saroyi). XIX asrning ikkinchi yarmidan eklektizm, keyinroq 
konstruktivizm ustunlik qildi. Ikkinchi jahon urushi yillarida fashist-
lar Polshaning shahar va qishloqlarini vayron etib, ko‘pgina me’moriy 
yodgorliklarga zarar yetkazdilar. Urushdan so‘ng ularni qayta tiklash 
va yangilarini barpo etish sohasida ko‘p ishlar amalga oshirildi
70
.