Музқаймоқ ишлаб чиқариш лойиҳаси

1.Кредитнинг иқтисодий мохияти ва функциялари.
Кредит — бу вақтинча бўш турган пул маблағларини маълум муддатга, хақ тўлаш шарти билан қарзга олиш ва қайтариб бериш юзасидан келиб чиқадиган иқтисодий муносибатлар йиғиндисидир. Кредит муносабат бўлар экан, албатта ўз объекти ва субъектларига эга бўлади. Бунда, кредит объекти — бу қарзга берилаётган пул, яъни кредит ресурслари бўлса, субъектлар — бу кредит муносибатлари иштирокчиларидан (пул эгалари, қарз олувчилар ва воситачилик қилувчилардан) иборат.
Кредит такрор ишлаб чиқариш жараёнини тезлаштириб, ижтимоий ишлаб чиқаришнинг узлуксизлигини таъминлайди. Кредит корхоналарнинг вақтинчалик молиявий ресурсларга бўлган эхтиёжини қондиради ва такрор ишлаб чиқариш жараёнининг узлуксиз давом этишини таъминлайди. Кредит давлатнинг иқтисодий дастакларидан бири сифатида бутун иқтисодиёт хамда алохида корхоналар фаолиятининг ривожланишига рағбатлантирувчи таъсир кўрсатади. Кредит ишлаб чиқаришга ижтимоий харажатларни иқтисод қилиш йули билан таъсир этади.
Пул маблағларига бўлган эхтиёж ишлаб чиқаришнинг нафақат мавсумий, шунингдек бошқа сабабларига хам боғлиқ. Барча холларда кредитни жалб этиш асосий ва айланма фондларнинг узлуксиз доиравий айланишини, ишлаб чиқариш жараёни ва товарлар муомаласини тезлаштиришни таъминлайди. Молиявий ресурсларнинг кредитга айланишининг асосий манбалари мавжуд бўлиб, улар қуйидагилардан иборат:

• 
  ихтиёрий равишда давлат, юридик ва жисмоний шахсларнинг вақтинчалик бўш пул маблағлари молиявий воситачиларга келишилган муддатга ва шартларда фойдаланиш учун берилиши;
  
• 
  ишлаб чиқарилган махсулотларни сотиш вақти билан олинган хом ашё, материаллар, иш хақи ва бошқа тўловларни тўлаш вақтининг мос келмаслиги;
  
• 
  асосий фондларнинг эскиришини қоплаш учун мўлжалланган амортизация ажратмалари;
  
• 
  юридик шахслар фаолияти натижасида юзага келувчи тақсимланмаган фойда ёки уни ишлатиш жараёнида пайдо бўлган бўш маблағлар.
  

Кредитнинг мавжудлиги иқтисодиётда қуйидаги ижобий натижаларга эришиш имконини беради:

• 
  фондлар айланиши жараёнида четга чиқиб, бўш қолган маблағларнинг харакатсиз туриб қолишининг олди олинади;
  
• 
  такрор ишлаб чиқаришни кенг доирада узлуксиз давом эттириш имконияти яратилади.
  

Кредит муносабатларининг вужудга келиши учун қуйидаги холатларнинг мавжудлиги таққазо қилинади:

• 
  кредит муносабат иштирокчилари (қарз берувчи ва қарз олувчи) хуқуқий жихатдан мустақил субьект бўлиши керак. Мустақил субьект сифатида хар иккала томон кредит муносибатларидан келиб чиқувчи мажбуриятларнинг бажарилишини моддий жихатдан кафолатлай олиши лозим.
  
• 
  қарз берувчи ва қарз олувчи манфаатлари бир-бирига мос тушган тақдирдагина кредит заруриятга айланади. Бу манфаатлар авваламбор, объектив жараёнлар, ўзаро манфаатларни тақозо этувчи аниқ вазият билан боғлиқ.
  

Кредитор (қарз берувчи) томонидан пул маблағларини қарзга бериш бўйича, қарз олувчи томонидан эса шу маблағларни олиш бўйича қизиқиш туғилган тақдирдагина кредит муносабатлари вужудга келади. Кредитнинг вужудга келиши кредит муносабатлари иштирокчилари манфаатларининг йўналишига боғлиқ. Томонлар манфаатларнинг мос келиши кредит шартномаси тузилишини таъминлайди. Шу билан бирга кредитнинг бу мухим сифатлари кредит муносабатлари содир бўлишининг асосий сабаби бўлолмайди. Кредит вужудга келиши учун, юқорида айтилгандек, аниқ бир иқтисодий асос - фондларнинг доиравий айланиши ва шунга ўхшаш бошқа аниқ шароитлар бўлиши зарур. Фақатгина ана шу таъсир этувчи омиллар бўлган тақдирдагина кредитнинг вужудга келиши реалликка айланади.