Muvozanatli deb tushuniladi. Ammo, har qanday iqtisodiy tizimning bunday holati hayoliydir

21-chizma. Byudjet taqchilligi va ortiqchaligi 
O’rnatilgan barqarorlashtirgichlar muvozanatli YaIM hajmini, uning potentsial 
hajmi  darajasi  atrofida  tebranishi  sababini  to’liq  tugatmaydi  va  ishlab 
chiqarishning har qanday darajasida mavjud bo’lishi mumkin. 
To’liq  bandlikni  ta’minlagan  diskret  fiskal  siyosat  yuritilishi  natijasida 
davlat  byudjetining  tarkibiy  taqchilligi  (ortiqchaligi),  ya’ni  to’liq  bandlik 
sharoitida  byudjet  xarajatlari  (daromadlari)  va  daromadlari  (xarajatlari) 
o’rtasidagi  farq  yuzaga  keladi.  Davriy  taqchillik  ko’pincha  davlat  byudjetining 
haqiqiy taqchilligi va tarkibiy taqchillik farqi sifatida baholanadi. 
Nazariy  jihatdan  olib  qaralganda  byudjetning  sog’lom  (normal)  faoliyat 
ko’rsatishi  unga  tegishli  bo’lgan  daromadlar  va  xarajatlarning  tengligini  taqozo 
eadi.  Haqiqatdan  ham  u  yoki  bu  miqdordagi  xarajatlarni  amalga  oshirish  uchun 
byudjet shu miqdordagi daromadlarga ea bo’lishi kerak. Aks holda bu xarajatlarni 
amalga  oshirishning  iloji  bo’lmaydi.  Byudjet  daromadlari  va  xarajatlarining 
tengligi  byudjetning  balanslashtirilganligidan  dalolat  beradi.  Amaliyotda  byudjet 
daromadlari  va  xarajatlarining  tengligiga  hamma  vaqt  ham  erishilavermaydi. 
Ayrim  hollarda  byudjetning  daromadlari  uning  xarajatlaridan  ko’p  bo’lishi 
mumkin. Bunday byudjet profitsitli byudjet deyiladi.  

---

 
109 
 
3-jadval