Muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Katta sakrash  –
 1960-yillari Xitoyda sotsialistik iqtisodni shakllantirish 
uchun qo‗llanilgan siyosat. 
Amnistiya    –
    hokimiyatning  oliy  organi  tomonidan  ji  noyat  sodir 
etganlarga nisbatan qo‗llaniladigan jinoiy jazodan qisman yoki to‗liq ozod etish 
usuli. 
Kurs  
–  siyosat yo‗nalishi, yo‗l. 

---

369 
 
16-MAVZU:1939-1991-YILLARDA TURKIYA, ERON VA 
AFG‗ONISTON 
REJA: 
1. 1939-1991-yillarda Turkiya 
2. 1939-1991-yillarda Eron va Afg‘oniston
 
1939-1991-yillarda  Turkiya. 
Turkiya  prezidenti  Ismet  Inyonyu  Ikkinchi  jahon 
urushidan  so‗ng  Otaturkning  yo‗lini  davom  ettirdi,  mamlakatda  bitta  partiya 
diktaturasi saqlanib qoldi. 
«Sovuq urush» yillarida Turkiya G‗arb bilan birga bo‗ldi. Buyuk Britaniya, keyin 
AQSH  Turkiyaga  moliyaviy  va  iqtisodiy  yordam  ko‗rsatdi.  Turkiya  «Marshall 
rejasi»ga kiritildi, NATOga a‘zo bo‗ldi. 
G‗arb  davlatlari  bilan  hamkorlikka,  ularning  yordamiga  qaramasdan,  1980-
yillargacha  Turkiyada  iqtisodiy  o‗sish  sur‘atlari  past  bo‗ldi.  Demokratik  jarayonlar 
sekin  rivojlanib,  siyosatda  armiyaning  roli  yuqoriligicha  qoldi.  Bu  1960—1970-
yillarda bir qator harbiy to‗ntarishlarga olib keldi. 
1980-yil  sentabrda  general  Kenan  Evren  navbatdagi  harbiy  to‗ntarish  o‗tkazib,  yana 
harbiylar hokimiyatni qo‗lga  oldi. O‗ta qattiq, hatto, dahshatli usullar bilan bo‗lsada, 
mamlakatda  tartib  o‗rnatildi.  1982-yil  noyabrda  o‗tkazilgan  referendum  yangi 
konstitutsiyani tasdiqladi. 
1983-yili  Turkiya  bosh  vaziri  bo‗lgan  Turg‗ut  O‗zol  Turkiyada  XX  asrning 
oxirlarida  amalga  oshirilgan  islohotlarda  juda  katta  rol  o‗ynadi.  U  Turkiyada  zudlik 
bilan  iqtisodiy  islohotlar  boshlab  yubordi.  Iqtisodda  davlatning  roli  pasaydi,  davlat 
sektorini keng xususiylashtirish boshlandi, eksportni rag‗batlantirish to‗g‗risida, erkin 
iqtisodiy  zonalarni  tuzish  to‗g‗risida  qonunlar  qabul  qilindi.  Natijada  Turkiya  jadal 
rivojlanish yo‗liga tushdi. 
Iqtisodda  davlat  sektorining  ustunligi  urushdan  keyingi  Turkiyaning  xarakterli 
jihati edi. Faqat T. O‗zol islohotlari bunga chek qo‗ydi, mamlakatda siyosiy holatning 
ham  ijobiy  tomonga  o‗zgarishi  yuz  berdi.  1989-yilgi  saylovlarda  T.  O‗zol  Turkiya 
Respublikasi prezidenti   qilib  saylandi. 1990-yildan  bosh  vazir  lavozimini  boshqa bir 
tajribali siyosatchi Sulaymon Demirel egalladi. 
Tashqi  siyosatda  Turkiya  uzoq  yillardan  beri  Yevropa  Ittifoqiga  kirish  uchun 
harakat  qilib  kelmoqda.  Turkiyaning  iqtisodiy  va  siyosiy  jihatdan  Yevropa  bilan 
bog‗langanligi,  NATOning  a‘zosi  bo‗lganligiga  qaramasdan,  hamon  Yevropa 
Ittifoqiga qabul qilinmadi.