Muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Xorazmda Junaidxon boshchiligidagi harakat va uning o‗ziga xos xususiyatlari.
 
Junaidxon rahbarligidagi qurolli guruhlar uzoq yillar davomida qizil armiyaga qarshi 
kurashdi. Uning o‗shinlari sa
捯
da turkman va o‗zbeklardan tashqari qozoq va 
qoraqalpoqlar ham ko‗pchilik edi.  
Ko‗hna Urganch, Ilyali, Toshhovuz, Mang‗it, Qo‗shko‗pir, Chimboy, Qo‗ng‗irot 
va  To‗rtko‗lda  harakat  qilgan  o‗nlab  sardorlarning  guruhlari  qizil  askarlarga  jiddiy 
zarba  bergan.Junaidxon  tarix  sahifalarida  murakkab  va  ziddiyatli  shaxs  sifatida 
bitilgan.  Uning  faoliyati  ham  shaxsiyatidek  keskin  va  fojiali,  zafarli  va  qayg‗uli 
kechdi. Avval Rossiya imperiyasi va Xiva xonligiga qarshi kurashgan Junaidxon 1918-
yil o‗rtalaridan e‘tiboran qizil askarlarga qarshi mustaqillik uchun jangga kirgan edi.  
Ahmad  Zaki  Validiy  o‗zining  ―Xotiralar‖  kitobida  Junaidxonni  ―Rossiya 
hukmronligi  oldida  bo‗yin  egishni  xohlamagan  davlat  qahramoni‖  sifatida  ta‘rifagan 
edi. 
1922-yil  ko‗klamida  Junaidxon  Xorazmda  o‗z  faoliyatini  yanada  kuchaytirdi. 
Bu  paytda  uning  qo‗shinlari  soni  15000  nafar  yigitdan  iborat  bo‗lib,  ular 
bolsheviklarga  qarshi  tura  oladigan  jiddiy  kuchga  aylangan  edi.  Masalan,  1922-yil 
aprel  oyida  Junaidxon  qo‗shinlari  Porsu  shahri  va  uning  atroflarini  qizil  askarlardan 
ozod  qilishdi.  Ko‗hna  Urganch  yonidagi  qishloqlarda  ham  ular  shiddatli  janglar  olib 
bordilar. 
 
―...  Turkiston  marvaridi  bo‗lgan  Farg‗ona  ikki  yildan  ortiqroq  vaqtdan  beri 
qonli urush maydoni holatidir... Bu yerdagi sovet hokimiyati ilk tuzilish davrida rus va 
yerli  ishchi,  dehqon  ommalarini  o‗ziga  tortish  o‗rniga  mehnatkash  xalqni  o‗zidan 
uzoqlashtirish uchun qo‗lidan kelgancha harakat qildi... Bu yerda harakat qilgan qizil 
askar qismlari, inqilobni himoya qilgan ba‘zi rahbarlar yerli mehnatkash xalqning tub 
manfaatlari  bilan  hisoblashmadi,  uning  arz-u  dodiga  quloq  solmadi.  Bosmachilik 
harakati  shu  asosda  vujudga  keldi.  Bosmachilar  –  oddiy  qaroqchilar  emas.  Shunda 
ularni tez yo‗q qilish mumkin bo‗lar edi‖.