Mutlaq va nisbiy afzallik nazariyalari

Tarmoq ichidagi savdo


Differensiyalashgan tovarlar bilan tarmoq ichidagi savdo sabablari quyidagilar:

• 
  Iste’molchilarning istak va xohishlari har xil.
  
• 
  Kesishuvchi talab.
  
• 
  Miqyos samarasi.
  

Kesishuvchi talab nazariyasi. Kesishuvchi talab nazariyasi shvedsiyalik iqti- sodchi Staffan Linder tomonidan ishlab chiqilgan. Bu nazariya xalqaro savdoni talab tomonidan tushuntiruvchi kamdan-kam nazariyalarning biridir. Bu nazariyaga ko‘ra mamlakat eksporti importyor mamlakatdagi talabga bog‘liq.
Kamdan-kam tovarlar faqat eksport uchun ishlab chiqariladi. Tovarlarning aksa- riyat qismi ichki bozorda sotiladi, ichki iste’mol to‘liq qondirilgandan keyingina bu tovar eksport qilinadi. Bu tovarni xorijiy mamlakatlarga sotishda uni bu mam­lakatdagi talab tarkibi o‘z mamlakatidagi talabga o‘xshash bo‘lgan mamlakatni tan- lash maqsadga muvofiq. Ikki mamlakatda talab tarkibining bir xil boMishi mamla­katlar aholisining daromad darajasiga bog‘liq bo‘ladi. Chunki daromad qanchalik yuqori bo‘lsa sifatli tovarga bo‘lgan talab shunchalik ortib boradi.
Kesishuvchi talab nazariyasi — bu turli mamlakatlardagi iste’molchilarning daromadlari va istak-xohishlari deyarli bir xil bo‘lganligi sababli har bir mamlakat uchun ishlab chiqarishda va ichki bozorda yaxshiroq tajriba to‘plangan tovarlarni eksport qilish oson bo’lishidir.
Nazariyaning grafik ko‘rinishi quyidagicha: faraz qilaylik, ikki mamlakat mavjud, birinchi mamlakatda daromad darajasi A dan S gacha, bu daromad darajasida ushbu mamlakatda sotiladigan tovarlar sifati A' dan S' gacha. Ikkinchi mamlakat­da esa daromad darajasi V dan D gacha, bu daromad darajasida ushbu mamlakatda sotiladigan tovarlar sifati V’ dan D' gacha. Ikki mamlakat o‘rtasidagi savdo sifati V' dan S' gacha bo‘lgan tovarlar bilan amalga oshadi. Chunki bu oraliqda ikki mamlakatdagi iste’molchilarning talabi kesishadi.