Mutaxassislikka kirish

2‑amaliy ish.

Elektr energiya manbalarining turlari va ishlash printsiplarini o’rganish
Gidroelektr, issiqlik va atom elektr stantsiyalar respublikada ishlab chiqarilayotgan elektr energiyaning asosiy manbalari hisoblanadi.

Gidroelektrstantsiyalar. GES larda suv energiyasi elektr energiyaga aylantiradi (2.1‑rasm). Suvning kuchi stantsiyada o’rnatilgan gidroturbinani harakatga keltiradi. Turbina bilan generatorning rotori bir o’qda joylashgan bo’ladi. Generator mexanik energiyani elektr energiyaga aylantiradi. Turbinaga kelayotgan suvning miqdori qancha ko’p bo’lsa stantsiyaning quvvati shuncha katta bo’ladi.

Stantsiyaning quvvati quyidagicha aniqlanadi;

bu yerda:Q - turbinaga kelayotgan suvning miqdori (m/sek); - bosim (m) ; η- stantsiyaning f.i.k. Gidroelektrostantsiyalar (GES) ikki turga bo’linadi:

a) suv omborli b) derivatsion.

2.1-rasm. GES sxemasi.

Suv omborli GESlar stantsiyaning bosimi (N) 30-35 metrdan yuqori bo’lgan hollarda quriladi.(masalan Bratsk GES va CHorvoq GES ) Tog’li daryolarda suvning miqdori kam, lekin bosimi katta bo’ladi, shuning uchun bunday hollarda derivatsion stantsiyalar quriladi (masalan Farhod GESi ). GESning turbinasi ikki xil bo’ladi;

1) aktiv turbinali - suvning dinamik bosimi ishlatilganda.

2) reaktiv turbina - suvning statik bosimini ishlatilganda.

Gidroelektrstantsiyalarning foydali ish koeffitsienti 0,85 ga teng. Bunday stantsiyalarda ishlab chiqarilgan elektr energiyaning tan narxi arzon, ammo GES qurish uchun katta kapital mablag’ va vaqt talab qilinadi. GESlar suv xavzalari bor joyda qurilgani uchun. o’z extiyojidan ortiq elektr energiyasi uzoq masofalarga uzatiladi. GES lar yuklamani tez o’zgarishiga tayyor rejimda ishlaydi.