«mutaxassislikka kirish» fanidan 6-ma’ruza: psixologiya kasb sifatida samarqand – 2021 yil Reja

Альфре́д Бине́ 

1857-1911

Ko’pchilik Sharqiy Yevropa mamlakatlaridan maktab psixologik xizmati tuman yoki viloyat psixologik-pedagogik psixologik markazlar shaklida tashkil etilgan.

Psixologik xizmatning asosiy mazmuni – sog’lom shaxsning o’sishini ta’minlash, shaxs rivojlanishidagi turli qiyinchiliklarni korreksiya qilish va kasb tanlash muammosidir.

Birinchi bo’lib 1975 yilda Estoniyada psixologik xizmat tashkil etildi. Uning rahbari X.I.Liymets, Yu.L.Sierd bo’lib tarbiyasi qiyin o’smirlar uchun ish olib bordilar.

Rossiyada I.V.Dubrovina psixologik xizmatning rivojalanishiga juda katta hissa qo’shgan. Ushbu mavzuda doktorlik dissertasiyani yoqlagan va bir qancha psixologik xizmat asarlari muallifidir.

Har bir davlatning ijtimoiy taraqqiyoti o’sha davlat hududida yashovchi fuqarolarning ijodiy o’sishi va axloqiy salohiyatiga bog’liq bo’ladi. Bu sifatlarni shakllanishi odamlarining maktabgacha ta’lim muassasalarida tarbiyalanish va maktabda o’qish yillariga to’g’ri keladi. Chunki bu yillar inson shaxsi va uning individual xususiyatlari bo’lmish temperamenti, xarakteri, qobiliyatlari, qiziqishlari va hakozolarning shakllanishi uchun eng qulay davr hisoblanadi.

Hozirgi vaqtda ham ilgariroq ham ta’lim tizimiga qarashli maktabgacha ta’lim muassasalari, maktab, kollej va h.k.larda ta’lim-tarbiya jarayonlarida sezilarli qiyinchilikga duch kelinar edi. Ayniqsa keyingi davrlarda bu muammolar keskin tus olayotganligi sir emas.

Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqqan holda aytish mumkinki, psixolog xizmatiga muhtojlik bugun yoki kecha paydo bo’lmasdan, ayrim mamlakatlarda allaqachonlar hayotga tadbiq etilib yaxshigina rivojlanmoqda.

Jumladan, bu kasb AQShda o’tgan XX asrning 1960 yillarida paydo bo’lib hozirgi zamon psixologiyasidagi asosiy tarmoq hisoblanadi. AQShda 1980 yillarda maktab psixologlarining Milliy assosiyasi tuzilgan edi. AQShda maktab psixologining markaziy vazifalaridan biri o’quvchilarning aqliy rivojlnish sifatini test savollari orqali baholash hisoblanadi.

AQShda psixologik xizmat, uning kelajagi, rivojlanishi haqidagi ma’lumotlar K.R.Reynolds, T.B.Gudkin va boshqalarning 1984 yil Nyu-Yorkda chop etilgan kitobida yoritilgan