Mutaxassisligi

Mavzuning nomi	Mavzuning qisqacha mazmuni	Jami	O`qitishni tashkiliy shakli
Mustaqil ta`lim
1.	Fanga kirish. Fanning umumta’lim, umummuxandisli k va maxsus fanlar bilan bog‘liqligi. Statika	Fanning umumta’lim, umummuxandislik va maxsus fanlar bilan bog‘liqligi. Mexanika fanining ishlab chiqarishdagi orni. Qattiq jism statikasi. Statika predmeti. Statikaning asosiy tushunchalari: mutloq (absolyut) qattiq jism, kuch, muqobil (ekvivalent) va muvozanatlashgan, teng ta'sir etuvchi kuchlar tizimlari. Statika aksiomalari. Bog‘lanishlar va bog‘lanish reaksiyalari. Bog‘lanishlarning asosiy turlari va ularning reaksiya kuchlari. Kesishuvchi kuchlar tizimi. Kuchlarni qo‘shishning geometrik va analitik usullari. Bir nuqtaga qo‘yilgan va kesishuvchi kuchlar tizimsi. Kesishuvchi kuchlarni geometrik usulda qo‘shish. Kesishuvchi kuchlar tizimi teng ta'sir etuvchisini analitik usulda aniqlash. Kesishuvchi kuchlar tizimi muvozanati shartlarining geometrik va analitik usulda ifodalanishi. Uch kuchning muvozanatiga oid teorema.	4	N	2
2	Kuchning nuqtaga	Kuch momenti. Kuchning nuqtaga nisbatan momenti va uning xossalari. Kuchning nuqta nisbatan momenti vektori. Kuchning o‘qqa nisbatan momenti va uning	4	N	2

	va o‘qqa nisbatan momenti.	xossalari. Kuchning o‘qqa nisbatan momenti bilan shu o‘qdagi nuqtaga nisbatan momenti orasidagi munosabat. Juft kuchlar nazariyasi. Juftning algebraik momenti. Juft kuch moment vektori. Juft kuch momenti haqidagi teorema. Juftlarning muqobilligi haqida teorema va natijalar. Juftni o‘zining ta'sir tekisligiga parallel tekislikka ko‘chirish haqidagi teorema. Bir tekislikda joylashgan juftlarni qo‘shish. Kesishuvchi tekislikdagi juftlarni qo‘shish. Juftlar tizimsining muvozanat shartlari. Kuchni o‘ziga parallel ko‘chirish. Fazoda ihtiyoriy joylashgan kuchlar tizimi. . Fazoviy kuchlar tizimini bir markazga keltirish. Fazoviy uchlar tizimini muvozanati. Tekislikdagi kuchlar tizimi. Tekislikdagi kuchlar tizimining muvozanati.
3	Parallel kuchlar markazi va og‘irlik markazi	Sirpanishdagi va dumalashdagi ishqalanish. Ishqalanish koeffitsienti. Ishqalanish burchagi va ishqalanish konusi. Muvozanat sohasi. Parallel kuchlar tizimini teng ta'sir etuvchiga keltirish. Parallel kuchlar markazi va uning radius-vektori, hamda koordinatlarini aniqlash formulalari. Qattiq jismning og‘irlik markazi. Bir jinsli hajm, yuza va chiziqning og‘irlik markazi. Jismning og‘irlik markazi holatini aniqlashusullari.	4	N	2
4	Nuqta kinematikasi	Kinematikaga kirish. Kinematikaning asosiy tushunchalari. Klassik mexanikada vaqt va fazo tushunchalari. Mexanik harakatning nisbiyligi. Sanoq tizimsi. Nuqta kinematikasi. Nuqta harakat qonunining berilish usullari: vektor usuli, koordinatalar usuli, tabiiy usul. Nuqtaning harakat izi (traektoriyasi). Nuqtaning tezlik va tezlanishi. Nuqtaning tezlik va tezlanish vektorlari. Nuqtaning tezlik va tezlanishini uning koordinata o‘qlaridagi proeksiyalari orqali aniqlash. Nuqtaning tezlik va tezlanishini uning tabiiy uch yoqlik o‘qlaridagi proeksiyalari orqali aniqlash; urinma va normal tezlanishlar. Nuqta tezligi va tezlanishini qutb koordinatalaridaaniqlash.	4	N	2
5	Qattiq jismning harakat turlari	Qattiq jismning ilgarilanma harakati, tezlik va tezlanishi. Qattiq jismning qo‘zg‘almas o‘q atrofida aylanma harakati, tezlik va tezlanishi. Qattiq jismning sferik harakati. Eyler burchaklari. Qattiq jismning qo‘zg‘almas nuqta atrofidagi harakatining tenglamalari. Jismning oniy aylanisho‘qi. Qattiq jismning tekis harakati vauni tekis shaklining o‘z tekisligidagi harakatga keltirish. Tekis-parallel harakattenglamalari. Nuqtaning nisbiy, ko‘chirma va mutlaq (absolyut) harakatlari. Ko‘chirma harakat, ilgarilanma yoki qo‘zg‘almas o‘q atrofida aylanma harakat bo‘lgan hollarda tezliklarni va tezlanishlarni qo‘shish haqidagi teoremalar. Koriolis tezlanishi. Qattiq jismyning murakkab harakati. Erkin qattiq jism nuqtalarining tezlik va tezlanishlarini aniqlash.	4	N	2

6	Dinamikaga kirish. Dinamikaning asosiy qonunlari.	Asosiy tushunchalar: massa, moddiy nuqta, faol /aktiv/ va passiv kuchlar; o‘zgarmas va o‘zgaruvchi kuchlar. Klassik mexanika Galiley-Nyuton qonunlari, inersion va noinersion hisob tizimlari. Moddiy nuqta harakati differensial tenglamalari. Moddiy nuqta harakati differensial tenglamalarining vektor usuli, Dekart koordinatalari va tabiiy koordinatalarda ifodalanishi.	4	N	2
7	Moddiy nuqta dinamikasi. Dinamikaning birinchi va ikkinchi asosiy masalalari.	Moddiy nuqta dinamikasining ikki asosiy masalasi. Dinamikaning birinchi va ikkinchi asosiy masalalarini yechish; integrallash o‘zgarmaslari va ularni boshlang‘ich shartlarga ko‘ra aniqlash. Moddiy nuqtaning to‘g‘ri chiziqli harakat differensial tenglamasini sodda hollardayechish	4	N,A	2
8	Moddiy nuqtaning to‘g‘ri chiziqli tebranma harakatlari, Moddiy nuqtaning nisbiy harakati.	Moddiy nuqtaning to‘g‘ri chiziqli erkin bir maromdagi /garmonik/ tebranma harakati; tebranish amplitudasi, tebranish fazasi, tebranish davri va tebranish takrorligi (chastotasi). Moddiy nuqtaning tezlikni birinchi darajasiga mutanosib qarshilik kuchi ta'siridagi so‘nuvchi tebranma harakati; so‘nish dekrementi, logarifmik dekrement; nodavriy so‘nuvchi harakatlar. Moddiy nuqtaning majburiy tebranma harakati; tepkili tebranishlar; rezonans. Moddiynuqtaningmajburiytebranishigaqarshilikkuchin ingta'siri. Moddiy nuqtaning nisbiy harakati differensial tenglamalari. Ko‘chirma va Koriolis inersiya /enkinetik/ kuchlari. Koriolis inersiya kuchining yer ustidagi bino va inshootlariga ta'siri. Klassik mexanikaning nisbiylik nazariyasi	4	N,A	2
9	Mexanik tizim dinamikasiga kirish. Inersiya momenti	Mexanik tizimlar harakatning differensial tenglamalari. Mexanik tizim massalar markazining harakati haqidagi teorema. Massalar markazi harakatining saqlanish qonuni. Moddiy nuqta va mexanik tizim harakat miqdori; mexanik tizim harakat miqdorini massalar markazining tezligi orqali ifodalanishi. Kuch impulsi. Mexanik tizim harakat miqdorining o‘zgarishi haqidagi teoremaning differensial va integral ko‘rinishlari. Harakat miqdorining saqlanish qonuni. Moddiy nuqta harakat miqdorining markazga yoki o‘qqa nisbatanmomenti. Mexanik tizim harakat miqdorining markazga yoki o‘qqa nisbatan bosh momenti (kinetik momenti). Qo‘zg‘almas o‘q atrofida aylanuvchi jismning aylanish o‘qiga nisbatan kinetik momenti. Moddiy nuqta va mexanik tizim kinetik momentining o‘zgarishi haqidagi teorema. Kinetik momentning saqlanish qonuni. Mexanik tizimning massalar markaziga nisbatan kinetik momentning o‘zgarishi haqidateorema.	4	N,A	2
10	Dinamikaning umumiy teoremalari. Mexanik tizimlar harakatning	Mexanik tizimlar harakatning differensial tenglamalari. Mexanik tizim massalar markazining harakati haqidagi teorema. Massalar markazi harakatining saqlanish qonuni. Moddiy nuqta va mexanik tizim harakat miqdori; mexanik tizim harakat miqdorini massalar	4	N,A	2

	differensial tenglamalari	markazining tezligi orqali ifodalanishi. Kuch impulsi. Mexanik tizim harakat miqdorining o‘zgarishi haqidagi teoremaning differensial va integral ko‘rinishlari.
11	Kuchning elementar ishi	Kuchning elementar ishi; uning analitik ifodasi. Kuchning chekli oraliqdagi ishi. Og‘irlik kuchi, elastiklik kuchi, tortishish kuchi, ishqalanish kuchi va aylanuvchi jismga qo‘yilgan kuchning ishi. Ichki kuchlarning ishi. Quvvat. Moddiy nuqta va mexanik tizimning kinetik energiyasi. Qattiq jismning ilgarilanma, aylanma va tekis parallel harakatlarida kinetik energiyasini hisoblash formulalari.	4		N,A		2
12	Qattiq jism ilgarilanma va aylanma harakatining differensial tenglamalari	Qattiq jism ilgarilanma harakatining differensial tenglamalari. Qattiq jismning qo‘zg‘almas o‘q atrofida aylanma harakat differensial tenglamasi. Fizik tebrangich va uning keltirilgan uzunligi. Qattiq jism tekis parallel harakatining differensial tenglamalari. Qattiq jismning qo‘zg‘almas o‘q atrofida aylanma harakatida podshipniklarning dinamik reaksiyalarini aniqlash.	4		N,A		2
13	Dalamber tamoili. Analitik mexanika elementlari	Moddiy nuqta uchun Dalamber tamoili (nazariyasi). Inersiya kuchi. Mexanik tizim uchun Dalamber tamoili. Inersiya kuchlarining bosh vektori va bosh momenti. Qattiq jism inersiya kuchlarini bir markazga keltirish va uning xususiy hollari. Bog‘lanishdagi moddiy nuqta va mexanik tizim dinamik reaksiyalarini Dalamber tamoilidan foydalanibaniqlash. Bog‘lanishlar va bog‘lanish tenglamalari. Bog‘lanishlarni klassifikatsiyasi: golonomli va begolonomli, statsionar va nostatsionar, qutila olmaydigan va qutila oladigan bog‘lanishlar.	4		N,A		2
14	Dalamber-Lagranj tamoili. Dinamikaning umumiy tenglamasi.	Dalamber-Lagranj tamoili. Dinamikaning umumiy tenglamasi. Mexanik tizim harakati differensial tenglamalarning umumlashgan koordinatlarda ifodalanishi. Lagranjning 2-tur tenglamalari. Kinetik potensial. Konservativ tizim uchun Lagranjning 2-tur tenglamalari. (Siklik koordinatalar va 1- siklikintegrallar).	4		N,A		2
15	Mexanik tizimlar tebranishlari va turg‘unligi. Zarba nazariyasi	Mexanik tizimlar tebranishlari va turg‘unligi. Ustuvor muvozanat tushunchasi. Lagranj-Dirixle teoremasi (isbotsiz). Erkinlik darajasi birga teng bo‘lgan mexanik tizimning ustuvor muvozanati atrofidagi kichik tebranishlari: erkin bir maromdagi tebranma harakat; erkin so‘nuvchi tebranma harakat tebranish davri va dekrementi; nodavriy so‘nuvchi harakat, majburiy tebranma harakat; dinamik koeffitsient; rezonans	4		N,A		2