Mustaqillik yillarida O‘zbekistonda bozor munosabatlariga asoslan- gan

Tovarni aholining buyurtmasiga muvofiq sotish usuli
da xaridor 
o‘ziga kerakli tovarga do‘konning buyurtma bo‘limida yoki sanoat korxonasi, 
qurilish, muassasa, dala shiyponi, istiqomat joyida tashkil etilgan buyurtma 
qabul qilish joyida oldindan buyurtma beradi. 
Savdoning ilg‘or usullaridan biri 
savdo avtomat
lari orqali savdo qilish 
hisoblanadi. Savdo avtomatlari savdoning ijtimoiy-iqtisodiy samaradorligini 
ta’minlashda muhim o‘rin tutadi, ya’ni savdoda iste’mol xarajatlarini 
kamaytirish iste’molchi hukmron bo‘lgan sharoitda muhim ahamiyatga ega: 
-
chakana savdo korxonalarining namoyish zalida tushirilgan narxlarda 
kataloglar bo‘yicha nooziq-ovqat tovarlarini sotish; 
-
shahar markazida joylashgan va kichik savdo maydoniga qat’iy 
interyer, uncha ko‘p bo‘lmagan xodimlarga ega bo‘lgan chakana savdo 
korxonalarida narxi tushirilgan cheklangan assortimentdagi tovarlar bilan 
savdo qilish; 
-
“qulay do‘konlar”, cheklangan assortimentdagi tovarlar asosan yangi 
oziq-ovqat mahsulotlari bilan savdo qiluvchi hamda xaridorlarga butun kun 
mobaynida xizmat ko‘rsatadigan savdo korxonalarida sotish. Sotish 
kanallarining bosqichlari, subyektlari strukturasi (a’zolari) tarqatish kanali 
tarmog‘ining shakllanishida muhim ahamiyatga ega. 
Vositachining turi aniqlangandan so‘ng vositachi qaysi tashkilot 
nomidan kimning hisobiga operatsiyalarni bajarayotganini bilishi maqsadga 
muvofiq hisoblanadi. 
Bunday yondashuvda 4 turdagi vositachilardan foydalanish mumkin: 
1)
diler(o‘z nomidan va o‘z hisobidan ishlaydi); 
2)
distribyuter(boshqa firma nomidan va o‘z hisobiga); 
3)
komissioner(o‘z nomidan va boshqalar moliyaviy mablag‘i 
hisobiga) 
4)
agent, broker (boshqasi nomidan va o‘zga firma hisobiga) faoliyat 
ko‘rsatadi. 
Diler – 
shartnoma asosida tovarni sotib oladi va to‘liq to‘lovniamalga 
oshirgandan so‘ng tovar egasiga aylanadi. Shartnoma shartiga ko‘ra barcha 
vazifalar bajarilgandan so‘ng diler va ishlab chiqaruvchi firma o‘rtasida 
munosabatlar to‘xtatiladi.