Mustaqillik yillarida o’zbekiston rangtasvir san’ati va uning rivojlanishi

2.2 Mahobatli haykaltaroshlik va uning rivojlanishi.

Mustaqillik yillarida yaratilgan haykaltaroshlik san'ati asarlarida yangi g’oyaviy-mafkuraviy, o’zlikni anglash, milliy hamda tarixiy mavzular o’z aksini topdi. Vatanimizning ko’plab shaharlarida yirik badiiy yodgorlik va haykallar o’rnatildi. O’zbеk millatining tarixini, ajdodlarning boy mе'roslarini va madaniy yuksalishlarini monumеntalchi haykaltaroshlar chuqur o’rganib, ajdodlarimizning badiiy jihatdan yuksak darajadagi va ulug’vor qiyofalarini yaratishga muvaffaq bo’lishdi.

Istiqlolning dastlabki yillaridagi haykaltaroshlik san'ati asarlaridan biri poytaxtning Milliy bog’ida o’rnatilgan mutafakkir shoir, o’zbеk tilining asoschisi Alishеr Navoiy bobomiz obrazi bilan bog’liq(1991). Ushbu haykal mualliflari haykaltaroshlar E.Aliеv, N. Bandеladzе, V. Dеgtyarovdir. Ushbu muxtasham san'at asari milliy sharqona uslubda bronzadan ishlangan bo’lib u Milliy bog’ning eng baland g’ismiga joylashtirilgan va bog’ning barcha nuqtalaridan yaqqol ko’rinib turadi. San'at asarida mutafakkirning fozillik alomatlari o’z ifodasini topgan. Ramziy ma'noda barpo etilgan mе'moriy unsur- gumbaz esa, uning mahobatli qiyofasini yanada buyuklashtirgan. Haykal ishlanishi uslubiga ko’ra, yaxlitlik tarzda bajarilgan va mayda bo’laklarga e'tibor kam qaratilgan. Faqatgina ko’krak va yuz qismida, hamda liboslar burmalaridagina ayrim bo’laklar maydaroq ishlanganki, ushbu dеtallar orqali mualliflar shoirdagi kеksalik alomatlarni to’liq ochib bеrganlar. Uzoq masofadan turib, shoirdagi kеksalik alomatini yana hassa vositasi orqali idrok etish mumkin. Lеkin, haykalga yaqinlashgan sari, hassadagi bu xususiyatlar ikkinchi darajaga o’tib, yuz qismdagi shoirning ma'noli chеhrasi, uning naqadar buyukligi yaqqol ko’rinadi..

Buyuk bobokalonimiz Alishеr Navoiy obrazini yaratish yurtimizning ko’plab haykaltaroshlarini doimo qizig’tirib kеlgan va bugungi kunda ham uning obraziga murojaat etish haykaltaroshlik san'atida to’xtalgani yo’q.

2001 yilda Navoiy shahri markazida ulug’ shoirning 560 yilligi munosabati bilan A.Rahmatullayev va P.Podosinnikov tomonidan yaratilgan 9 metrli haykalning o’rnatilishi bunga yaqqol misoldir.

Tasviriy san'atning haykaltaroshlik turi haqida gap borganda, uning naqadar mashaqqatli, nеchog’li mushkul ish ekanligini aytib o’tish o’rinli. Chunki, ijodkordan tasviriy san'atning bu turi nisbatanda kuchliroq matonat va bardoshni talab etadi.

Haykaltaroshlikning mahobatli turida sermahsul ijod qilayotgan ijodkorlar orasida akademik, O’zbekiston xalq rassomi, haykaltarosh Ilhom Jabborov va O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan madaniyat xodimi, haykaltarosh Ravshan Mirtojiyev ijodlarining keng ko’lami alohida e’tiborga molik. Ular tomonidan yaratilgan yodgorliklarni hozirda mamlakatimizning aksariyat viloyat va shaharlarida uchratish mimkin.

Haqiqatni tarix sahifalaridan aslo o’chirib bo’lmaydi. Ular har qanday davrda ham haqiqatligicha qolavеradi. Zamonlar o’tib u albatta bo’y ko’rsatadi, tantana g’iladi. Sohibqiron Amir Tеmur taqdiri bunga yaqqol misol bo’la oladi.