Mustaqillik yillarida davlat boshqaruv tizimida amalga oshilgan islohotlar

ASOSIY QISM

1. 
   Iqtisodiyotni erkinlashtirish borasida amalga oshirlgan islohotlar
   

Islohot so‘zining lug‘aviy ma’nosi ijtimoiy hayotning biron-bir tomoni (tartiblar, idoralar, muassasalar)ni o‘zgartirish, qaytadan tuzishni bildiradi. O‘zbekiston 2017 yildan boshlab, islohotlarning yangi davriga qadam qo‘ydi, desak yanglishmaymiz.
O‘shanda mamlakatdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyat tanqidiy tahlil qilingach, strategik vazifalarni ro‘yobga chiqarish uchun o‘ta zamonaviy, kuchli kadrlarga ehtiyoj tug‘ildi. 
Murakkab davr muammolarini eski uslubda ishlovchi, yangicha fikrlash va ishlashga qiynaladigan byurokratik kadrlar bilan hal etib bo‘lmasligi ayon bo‘ldi. Xorijdan vatandoshlarimiz va yetuk mutaxassislarni jalb etish tajribasi keng qo‘llanildi. Vazirlik va idoralarga AQSH, Buyuk Britaniya, Yaponiya, Yevropaning nufuzli oliy o‘quv yurtlarida tahsil olgan va yaxshi ish tajribasini orttirgan 35-40 yoshdagi kadrlarning tayinlanishi bu borada dadil qadam bo‘ldi. Shu maqsadda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzurida yagona davlat kadrlar siyosatini amalga oshirish uchun mas’ul bo‘lgan ixtisoslashtirilgan organ tashkil etildi. 
Shaxsiy yutuq, bilim va kasb mahorati asosida kadrlarning faoliyati samaradorligini baholashning zamonaviy uslublari joriy etildi, davlat xizmatining jozibadorligini oshirish, korrupsiyaning yuzaga kelish xavfi va mansab suiiste’molchiligini kamaytirish imkonini beradigan davlat xizmatchilari mehnatiga haq to‘lash va ijtimoiy ta’minotining zamonaviy tizimi yaratildi. Mahalliy boshqaruv tizimini modernizatsiyalash, demokratik islohotlarni amalga oshirishda, avvalo, ijro etuvchi hokimiyat organlari faoliyatining shaffofligi va ochiqligini ta’minlash asosiy vazifaga aylandi. 
BMT Taraqqiyot dasturi loyihasi doirasida 2017 yilda yozilgan bir tadqiqotimizda davlat hokimiyati va boshqaruv organlari faoliyati ochiqligini ta’minlash mexanizmlarini ochib bergandik. O‘shanda bu ko‘rsatkich bor-yo‘g‘i 30-35 foizni tashkil etsa. 2021 yilda u 80-85 foizga yetib qoldi. Demak, boshqaruv organlari zamon talabiga javob berishga intilmoqda. Qisqa vaqt ichida davlat organlari va biznes tuzilmalarning jamoatchilik bilan ta’sir aloqalari shakllandi, ijro hokimiyati organlarida amalga oshirilgan ishlar va yakuniy natijalar (qog‘ozda emas, amalda!) o‘rtasida farq miqdori oshdi, ijro hokimiyati organlari funksiyalari ko‘payib borayotgani sababli bu ko‘ptarmoqli faoliyatni qamrab olish imkonini beradigan elektron, onlayn tizimlar vujudga keldi.
2017-2021 yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlan-tirishning beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasi islohotlar samaradorligini tubdan oshirish, davlat va jamiyatni har tomonlama uyg‘un va jadal rivojlantirish uchun shart-sharoit yaratish, barcha ustuvor sohalarni modernizatsiya qilish va erkinlashtirish maqsadlariga xizmat qildi.
Mustaqillik arafasida mamlakat iqtisodiyoti muvaffaqiyatli emas edi va turmush darajasi sobiq SSSRdagi eng past ko‘rsatkichlardan biri edi. Aholi jon boshiga o‘rtacha 75 so‘mdan kam oylik daromadga ega bo‘lgan aholining ulushi deyarli 45% ni, umuman mamlakatda bu ko‘rsatkich 12% dan biroz ko‘proqni tashkil etdi. SSSRning parchalanishi bilan iqtisodiy aloqalar buzila boshladi, ishlab chiqarish pasayib ketdi.
Ana shu murakkab sharoitda bozor munosabatlariga o‘tishning o‘z modeli ishlab chiqilib, u besh tamoyilga asoslandi: iqtisod siyosatdan ustun turadi, bosh islohotchi-davlat, qonun ustuvorligi, kuchli ijtimoiy himoya vazifasini bajardi. Islohotlar bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda.
O‘n yillikning o‘rtalariga kelib, juda qattiq ma’muriy tartibga solish tufayli O‘zbekiston iqtisodiyotining rivojlanishi sekinlasha boshladi. 2016 yilda O‘zbekistonning yangi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev hayotning barcha sohalarida islohotlarning yangi bosqichini boshladi. 2017 yil fevral oyida 2017-2021 yillarda O‘zbekiston taraqqiyotining beshta ustuvor yo‘nalishi bo‘yicha Harakatlar strategiyasini tasdiqladi.
Yangi bosqichning asosiy yo‘nalishlari qatoriga davlat va ijtimoiy qurilishni takomillashtirish, qonun ustuvorligini ta’minlash va sud-huquq tizimini isloh qilish, iqtisodiyotni rivojlantirish va erkinlashtirish, ijtimoiy sohani rivojlantirish, xavfsizlikni ta’minlash, muvozanatli va konstruktiv tashqi siyosatni amalga oshirish kiradi. So‘nggi yillarda bu sohalarning barchasida muhim qadamlar qo‘yildi.