Mustaqillik bizning milliy-madaniy qadriyatlarimizning naqadar boy va

Milliy urf-odatlar, qadriyatlar va an’analarning tiklanishi.
Xalq turmush 
tarzi va ma‟naviyatining tarkibiy qismini uning azaliy udumlari, odat, 
marosim va bayramlari tashkil qiladi. Shu bois mustaqillik yillarida amalga 
oshirilgan ma‟naviy tiklanish haqida gapirganda xalqning azaliy 
qadriyatlarini tiklash borasida olib borilgan ishlarni ham alohida ta‟kidlash 
lozim. Istiqlol sharofati bilan xalqimizning milliy-ma‟naviy merosini tiklash 
va yangilash hamda ular ongiga yetkazish va turmushiga singdirish muhim 
vazifalardan biri sifatida kun tartibiga ko„ngdalang qo„yildi. Islom olami 
allomalarining diniy qarashlari, ijodiy faoliyatlari o„rganilib, tavallud topgan 
kunlari bayram qilindi.Ularga yodgorlik maydonlari yaratilib haykallar 
o„rnatildi. 

---

Xalqimizning azaliy qadriyati, sevimli bayrami hisoblanmish «Navro„z» 
bayramini xalqimizga qaytib berilishi mamlakat tarixida katta voqea bo„ldi. 
1991-yildan boshlab mamlakatda Prezident farmoniga ko„ra, 21-mart – 
Navro„z umumxalq bayrami sifatida nishonlanadigan bo„ldi. Qadimiy xalq 
bayrami – Navro„zning tiklanishini respublikamizning butun aholisi 
mamnuniyat bilan ma‟qullab, ko„tarinki ruhda kutib oldi va hozir ham 
ardoqli bayram sifatida nishonlamoqda. 
Mustaqillik sharofati bilan 
diniy qadriyatlar
, diniy e‟tiqod qayta tiklandi. 
Ramozon hayiti, Qurbon hayiti qayta tiklandi va bu kunlar dam olish, bayram 
kuni bo‟lib qoldi. Musulmonlar O‟zbekiston xalqi tarixida birinchi-marta 
bevosita hukumat homiyligida har yili Haj va Umra amallarini ado etish 
imkoniyatlariga ega bo‟ldilar. Prezident Farmoni bilan tuzilgan «Ma‟naviyat 
va ma‟rifat» jamoatchilik markazi, «Oltin meros» xalqaro xayriya 
jamg‟armasi jamiyatning ma‟naviy-ma‟rifiy ravnaqi yo‟lida xizmat 
qilmoqda. 
O‟zbekistonda SSSR davrida O„zbekistonda 89 masjid, 2 ta madrasa bo„lgan 
bo‟lsa, 2017-yilga qadar esa 2033 ta masjid, Islom universiteti, Islom 
instituti, 16 ta diniy konfessiyalar faoliyat yuritib kelmoqda. Mamlakat 
aholisining 88 foizi islom diniga, 10 foizidan ziyodi boshqa dinlarga e‟tiqod 
qiladi, 1,8 foizi hech qaysi dinga e‟tiqod qilmaydi. Aholisi ko„p millatli 
bo„lgan O„zbekistonda islomdan tashqari xristianlik, yahudiylik, buddaviylik 
va boshqa konfessiyalarga e‟tiqod qiluvchi kishilar ham bor. Ko„p millatli va 
ko„p konfessiyali mamlakatda millatlararo hamjihatlik va diniy bag„rikenglik 
sohasida olib borilayotgan izchil davlat siyosati turli millat hamda barcha 
diniy konfessiya vakillarining erkin va ozod yashashlari uchun mustahkam 
asos yaratdi. 
Davlatimizsiyosatigako‟ra, 
dindavlatdan, 
siyosatdanajratilgan, 
ammoxalqdanajratilganemas. 
1991-

---

yildavlatningvijdonerkinligivadingaoidsiyosatinibelgilabberuvchi 
«Vijdonerkinligivadiniytashkilotlarto„g„risida»giqonuniqabulqilindi. 
Uningqabulqilinishiislomdinigavaboshqadinlargae‟tiqodqiluvchifuqarolarnin
ghayotidamuhimo„rinegalladi. 
1998-
yilO„zbekistonRespublikasiOliyMajlisitomonidan 
«Vijdonerkinligivadiniytashkilotlarto„g„risida»giqonunningyangitahririqabul
qilindi. 
Mazkurqonundafuqarolarningvijdonvae‟tiqoderkinligibilanbog„liqhuquqham
daburchlarianiq-ravshanbelgilabqo„yildi. 
«Vijdonerkinligivadiniytashkilotlarto„g„risida»giqonungamuvofiq, 
«Davlatdiniykonfessiyalaro„rtasidagitinchlikvatotuvlikniqo„llabquvvatlaydi. 
Birdiniykonfessiyadagidindorlarniboshqasigakiritishgaqaratilganxatti-
harakatlar 
(prozelitizm), 
shuningdek, 
boshqaharqandaymissionerlikfaoliyatimanetiladi.Ushbu 
qoidaning 
buzilishiga aybdor bo„lgan shaxslar qonun hujjatlarida belgilangan 
javobgarlikka tortiladilar». O„zbekiston kabi ko„p konfessiyali davlatda 
millatlararo totuvlik va diniy bag„rikenglik ijtimoiy-siyosiy barqarorlik va 
taraqqiyotni ta‟minlashning asosiy shartlaridan biri hisoblanadi. Zero, diniy 
bag„rikenglik mamlakatda qurilayotgan demokratik jamiyatning asosiy 
tamoyillaridan biridir. 
O„zbekistonda qaror topgan diniy bag„rikenglik quyidagi omillar bilan 
belgilanadi: 
Birinchidan, respublikada istiqomat qilayotgan barcha millat va elat vakillari 
hamda turli diniy konfessiyalar faoliyatida o„zaro hurmat, sabr-toqat, 
bag„rikenglik tamoyillarini qaror toptirishda amaliy ishlar olib borilmoqda. 
Ikkinchidan, milliy va diniy bag„rikenglik o„zbek madaniyati hamda 
mentalitetining ajralmas qismidir. O„zbekistonda diniy bag„rikenglik 
borasida olib borilayotgan siyosat demokratik o„zgarishlarni va ijtimoiy-

---

iqtisodiy taraqqiyotni tezlashtirishga, boshqa millatlar, dinlar va 
madaniyatlarga hurmatsizlik hollaridan, ekstremizm shakllaridan xoli haqiqiy 
demokratik jamiyatni qurish omiliga aylanishiga, jamiyatda millatlararo va 
dinlararo ahillikning saqlanishiga imkon tug„dirmoqda. 
Uchinchidan, millatlararo va konfessiyalararo munosabatlardagi uyg„unlik 
xalqlarning ma‟naviy boyligi manbayi hisoblanadi va davlatlarning siyosiy 
va ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotiga ijobiy ta‟sir ko„rsatadi. Turli madaniyat va 
din vakillari o„rtasidagi muloqotlar kelishuv va o„zaro ishonchga erishish 
yo„llaridan biri sanaladi. 
To„rtinchidan, mutaxassislar fikricha, bir-biridan farq qiladigan 2 xil 
bag„rikenglik tushunchasi mavjud: formal – tashqi ko„rinishdagi 
bag„rikenglik va ichki – pozitiv bag„rikenglik. Formal ravishdagisi boshqa 
kishining diniy e‟tiqodiga nisbatan toqatlilikni, unga qarshi kurashmaslikni 
anglatsa, ichki – ijobiysi esa boshqa dinlarni yaxshi bilishni ham taqozo 
etadi. Bugungi O„zbekistonda har ikkala ko„rinishdagi bag„rikenglik amalda 
o„zining to„liq ifodasini topgan. 
Shu bilab birga, Vazirlar Mahkamasi huzurida ham «Din ishlari bo„yicha 
qo„mita» tashkil etilgan bo‟lib, bu boradagi ishlarni amalga oshirishga 
ko„maklashib kelmoqda. 2007-yilda Islom Hamkorligi tashkilotining ta‟lim, 
fan va madaniyat masalalar bo„yicha tuzilmasi – AYSESKO tomonidan 
«Toshkent – Islom madaniyati poytaxti» deb e‟lon qilindi. Bu O„zbekiston 
davlatini dinga bo„lgan munosabatining natijasidir. 
Respublikada 17 diniy konfessiya ro‟yxatga olingan va rasman faoliyat 
ko‟rstamoqda. 170 dan ortiq diniy tashkilotlar ishlab turibdi va ularda 
O‟zbekistonda yashovchi 130 millat va elat vakillari o‟zlarining diniy 
ehtiyojlarini qondirmoqdalar. 1,7 mingdan ortiq masjidlar, xristian 
ibodatxonalari, sinagogalar va boshqa diniy markazlar ta‟mirlandi va 
yangidan qurildi. 10 ta diniy ta‟lim muassasasi faoliyat ko‟rsatmoqda.1999-

---

yilda Toshkentda Islom Universiteti ochildi. O‟zbekiston hududida xalqning 
ulug‟vor va shonli tarixiga oid 2000 dan ortiq yodgorliklar ta‟mirlandi. 
O„zbekiston hali sovetlar qaramog„ida turgan og„ir kunlarda Islom Karimov 
xalq xohish-irodasiga quloq tutib, unutilmas tarixiy hujjatga imzo chekdi. 
1990-yil 2-iyun kuni «Musulmonlarning Saudiya Arabistoniga haj qilishi 
to„g„risida» gi farmonini e‟lon qildi. Mamlakatda Islom dini omilidan unumli 
foydalanish, uning boy ma‟naviy va madaniy qadriyat sifatidagi 
imkoniyatlarini kengaytirish choralari ko„rildi. Jumladan, 1992-yilda 
O„zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasi huzurida din ishlari 
bo„yicha qo„mita tashkil etildi. 1992-yil 27-martda O„zbekiston 
Prezidentining «Ro„za hayitini dam olish kuni, deb e‟lon qilish to„g„risida» 
farmoniga ko„ra, musulmonlar hayotidagi qutlug„ sanalar – Qurbon va 
Ramazon hayit kunlarini doimiy ravishda bayram qilish va ularni dam olish 
kunlari, deb e‟lon qilinishi ham aynan xalqimiz ko„nglidagi ish bo„ldi. 
Mustaqillik sharofati bilan «Islom nuri» haftanomasi, «Hidoyat» jurnali 
dunyoga keldi, ko„plab diniy-axloqiy adabiyotlar chop etila boshlandi. 
Jumladan, Imom Buxoriyning to„rt jilddan iborat, Imom Termiziyning bir 
jildli hadis kitoblari, boshqa allomalarning qator asarlari yuz minglab 
nusxalarda chop etildi. Qur‟oni Karim sakkiz marta, jami bir million nusxada 
nashr etildi. Bu muqaddas kitob yurtimizda ilk bor 1992-yil Alouddin 
Mansur tomonidan o„zbek tiliga tarjima qilindi va uch marta, jami 300 ming 
nusxada bosmadan chiqarildi. 
2004-yili esa Toshkent Islom universitetida Qur‟oni Karimning shayx 
Abdulaziz Mansur tarjimasida izohli nashri tayyorlandi hamda chop etildi. 
O„zbekiston musulmonlari erkinlik va imkoniyatlarga ega bo„lmoqdalar. Ular 
bevosita hukumat yordamida har yili muqaddas haj va umra amallarini ado 
etish imkoniyatiga erishdilar. Agar sovet davrida mamlakatimiz fuqarolaridan 
3-4 kishigina haj safarini ado etgan bo„lsa, 2016- yilga qadar har yili 5000 

---

dan ortiq fuqarolarimiz hoji bo„lib qaytishdi. Tabiiyki, ma‟naviy-ruhiy 
poklanish, qadriyatlarning tiklanishi bir kunda bo„ladigan jarayon emas, balki 
u bizdan muntazam ravishda izchillik bilan ish olib borishimizni talab etadi. 
«Imom Abu Mansur al-Moturidiy tavalludining 1130 yilligini nishonlash 
to„g„risida»gi, «Burhoniddin al-Marg„inoniy tavalludining hijriy sana 
bo„yicha 910 yilligini nishonlash to„g„risida»gi O„zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasining qarorlari fi krimizning yaqqol isbotidir. 2003-yili 
esa naqshbandiya tariqatining asoschisi Abduxoliq G„ijduvoniy tavalludining 
900 yilligi keng nishonlandi. 
“Movarounnahr” diniy boshqarmasi faoliyati Respublikamiz hayotida o„z 
o„rnini egalladi. Diniy boshqarma qoshida Islom Universiteti va viloyatlarda 
madrasalar tashkil etildi. «Islom nuri» gazetasi chop etilmoqda. Mustaqillik 
arafasida O„zbekiston bo„yicha 87 masjid bo„lsa, 1998-yilda ularning soni 
3000ga hozir esa 5000 ga yetdi. Din inson ruhini poklashi, odamlar o„rtasida 
mehr-oqibat tuyg„ularini mustahkamlashi, milliy qadriyat va an‟analarni 
asrashga xizmat qilishi bilan jamiyat hayotida muhim o„rin tutib kelgan. 
O„zbek yurti azaldan qadimiy dinlar rivoj topgan makondir. Hozirgi kunda 
ko„p millatli O„zbekiston Respublikasida islom dini bilan bir qatorda o„n 
to„rtta diniy konfessiyalar yonma-yon yashab kelmoqda. 
Bu borada Prezident Shavkat Mirziyoyevning BMT Bosh Assambleyasining 
72-sessiyasidagi nutqi nafaqat mamlakatimizda, balki Markaziy Osiyo va 
butun dunyoda hamjihatlikka erishish, dinlararo totuvlik, tinchlikni saqlash 
yo„lida muhim dasturilamal bo„layotganini, bu jihatlar O„zbekiston 
Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo„nalishi bo„yicha 
Harakatlar strategiyasida ham o„z aksini topganini e‟tirof etganligini ham 
qayd etish o‟rinlidir. 
Prezidentning 
2017-yil 
27-martdagi 
«O„zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasihuzuridaImomBuxoriyxalqaroi

---

lmiy-tadqiqotmarkazinitashkiletishchora-
tadbirlarito„g„risida»giqarorigamuvofiqSamarqanddailmiy-
tadqiqotmarkazitashkiletildi.Uningtarkibidahadisshunoslikoliymaktabi, hadis, 
kalomvaqiroatilminio„rganishgamo„ljallanganxonalar, 
qo„lyozmalarkutubxonasi, 
muzeytashkiletildi. 
23-iyundagi 
«O„zbekistonRespublikasiVazirlarMahkamasihuzuridaO„zbekistondagiIslom
madaniyatimarkazinitashkiletishchora-
tadbirlarito„g„risida»giqaroriasosidaToshkentdaIslommadaniyatimarkaziham
da 
15-
dekabrdagifarmonasosidaesaO„zbekistonIslomakademiyasitashkiletildi. 
· 1997-yil Xiva va Byxoro shaharlarining 2500 yillik yubileyi nishonlandi. 
· 2002-yil – Termiz shahrining 2500 yillik yubileyi nishonlandi. 
· 2002-yil – Shahrisabz shahrining 2700 yilligi nishonlandi. 
· 2003 yil – Nukus shahrining 70 yilligi nishonlandi va shahar «Do„stlik» 
ordeni bilan mukofotlandi. 
· 2006-yil – Qarshi shahrining 2700 yilligi nishonlandi. 
· 2006-yil – Xorazm Ma‟mun akademiyasining 1000 yilligi nishonlandi. 
· 2007-yil – Samarqand shahrining 2750 yillik yubileyi o„tkazildi. 
· 2007-yil – Marg„ilon shahrining 2000 yillik yubileyi o„tkazildi. 
· 2009-yil – O„zbekiston Respublikasi poytaxti Toshkent shahrining 2200 
yilligiga bag„ishlangan tantanali marosim o„tkazildi.