Mustaqil ishi mavzu: Yadro kimyosi va uning tibbiyotdagi ahamiyati

FLOGISTON NAZARIYASINING QULASHI

Shunday qilib bu nazariyaga ko`ra flogistonni manfiy kislorod deb xisoblash mumkin. Ko`rinib turibdiki, flogiston nazariyasi ayrim xato va kamchiliklardan iborat fikrlarga asoslangan, Shtalning o`zi xam flogistonni konkret real jism emas, abstrakt, mavxum tushuncha sifatida qabul qilgan. Barcha mavjud kamchiliklariga qaramasdan flogiston nazariyasi kimyo rivojida avval ijobiy xizmat ko`rsatgan bo`lsa xam, keyinchalik ko`p to`sqinliklar qildi. Ayrim tarixchilar XVIII asr oxiridagi kimyo fanining rivojlanishini shu nazariya yutug`i deb sanashadi, aslida esa bu rivojlanishning bosh omillarini boshqa manbalardan qidirish kerak. Bu davrda flogiston nazariyasini bir qator olimlar qabul qilishmadi. Galle universiteti professori F. Gofman (1660-1742 yy.) kasbdoshi Shtalga metall oxaklarining ayrimlarida "nordon tuz" borligi uchun e`tiroz bildirdi. Golland olimi G. Burgavening (1668- 1738 yy.) asosiy xizmati shundaki, 1732 yili 2 tomlik "Kimyo elementlari" asarini yozadi. Bu kitobdan Moskva universiteti talabalarining bir necha avlodi foydalangan. Muallif asarida olov, xavo, suv va tuproq xaqida batafsil to`xtaladi, ammo alkimyogarlarning noto`g`ri fikrlarini tanqid qiladi, flogiston nazariyasi xaqida xatto eslatib xam o`tmaydi.

FLOGISTON NAZARIYASINING IJOBIY TOMONLARI 1. Flogiston nazariyasi ma'lum kimyoviy jarayonlarning (oksidlanish va pasayish) keng doirasini qamrab oladigan, o'sha paytda ma'lum bo'lgan nomutanosiblik faktlarini bir tizimga birlashtirdi. 2. Bu Yangi asrning birinchi ilmiy nazariyasi bo'lib, u tabiiy-falsafiy va kimyoviy tushunchalardan ilmiy tafakkurga o'tishni tavsifladi (ular moddalarning xususiyatlarini tarkibidan ajratishga harakat qilishdi). 3. Nazariyani ishlab chiqish jarayonida uni eksperimentga moslashtirishga harakat qilindi - flogistonni ajratish va o'rganish.

FLOGISTON NAZARIYASI KAMCHILIKLARI 1. Nazariy jihatdan, tananing tarkibini uning xususiyatlaridan ajratib olish odati ham ta'sir qiladi - agar biror modda yaxshi yonib ketsa, unda yonuvchan moddalar mavjud. 2. Yonish faqat parchalanish jarayoni sifatida taqdim etildi. 3. Ushbu nazariyaga asoslanib, havoning yonish jarayonida majburiy ishtirok etishining ma'lum bo'lgan haqiqatini tushuntirishning iloji bo'lmadi (Shtall havo flogiston erituvchisi vazifasini bajaradi deb hisoblagan). 4. Ushbu nazariya doirasida metallar murakkab moddalar, va ularning oksidlari oddiy hisoblangan. Bu metall namunasini kalsinatsiyadan keyin yakuniy mahsulot massasining ko'payishi kuzatilgan dalillarga zid keladi.