Mavzu: Kirill va lotin alifbosiga asoslangan imlo qoidalarining qiyosiy tahlili

7-amaliy mashg’ulot.206-guruh talabasi Tojiyeva Yulduz.

Mavzu:Kirill va lotin alifbosiga asoslangan imlo qoidalarining qiyosiy tahlili

Savollarga javoblar

1.Lotin grafikasiga asoslangan o’zbek alifbosiga qanday o’zgartirishlar kiritildi?

Lotin yozuviga asoslangan imlo qoidalari “O’zbek tilining asosiy imlo qoidalari “ deb ataldi va u 7 bo’lim, 82 banddan iborat deb belgilandi.Yana bunga kirill alifbosidagi 4 ta harfiy birikmalarning tasnifi ham qo’shilgan.

2.Rus grafikasiga asoslangan o’zbek alifbosi qachon qabul qilindi?

O’zbekiston SSRning 1940-yilda “O’zbek yozuvini alifbedan rus grafikasi asosidagi yangi o’zbek alifbosiga ko’chirish to’g’risida” qaror qabul qilindi.

3.Kirill grafikasiga asoslangan o’zbek yozuvining imlo qoidalari qachon tasdiqlandi?

Kirill grafikasiga asoslangan o’zbek alifbosi bo’yicha tuzilgan imlo qoidalari 1956-yil 4-aprelda tasdiqlangan.

4.Kirill grafikasi asosidagi o’zbek yozuvidan yangi yozuvga o’tish g’oyasi qachon yuzaga kelgan?

1993-yilda yuzaga keldi.

5.Yangi(lotincha ) o’zbek alifbosining birinchi va ikkinchi variantlari qachon qabul qilingan?

Birinchisi 1993 –yil

Ikkinchisi 1995-yil 24-avgustda

6.Yangi(lotincha) o’zbek yozuvining imlo qoidalari qachon qabul qilingan?

Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 24-avgustdagi 339-son qarori ostida lotin yozuvi asosidagi “O’zbek tilining asosiy imlo qoidalari tog’risida” qonun qabul qilindi.

1-mashq

G’iyqilladi, paxsa, bungayam, injiqligi, sog’inch, shu tiriklik, g’ishtdan, so’zlarkan, yalinchoqlik, pishillab, yorug’dan, taxmon, yaxshilab, g’ichirlatdi.

2-mashq

Sarg’ish, qizardi, ko’kimtir, sovuq, yo’rg’alatib, bezovtalanayotgan, allaqanday, turardi, choshgohda, beg’ubor.

3-mashq

Bekorchilik va aysh-ishrat nafaqat nodonlikka olib keladi, ayni vaqtda kasallikning tug’ilishiga ham sabab bo’ladi.(Ibn Sino) Aysh-ishrat va bekorchilikdan buzuqlik va kasalmandlik kelib chiqadi, aksincha, aqlning nimagadir intilishi sog’likni muttasil mustahkamlab boradigan bardamlikni yuzaga chiqaradi.(Gippokrat) Mehnat ochlikning da’vosi , oshqozonning malhami , sihat-salomatlikning garovidir.(M.Safir) Eng yaxshi axloqiy va estetik dori -mehnat .(A.Frans)

4-mashq

Amiriy

Bobur

Buxoriy

Foniy

Furqat

Hiloliy

Jomiy

Jununiy

Mavlano Mo’miniy

Mavlano Zamoniy

Maxmur

Mashrab

Miskin

Muhammad Solih

Mujrim Obid

Navoiy

Nihoniy

Oybek

Sakkokiy

Savdoiy

Suhayliy

Vaziriy

Xayyom

Xos Hojib

G’aribiy

Shamsiy

Chochiy