Mustaqil ish Bajardi: Saidov Nurmuhammad Qabul qildi : Navoiy- 2021 Yorug’lik interferensiyasi Reja

Navoiy Kon- Metallurgiya Kombinati

Navoiy Davlat Konchilik Instituti

___________________guruh

_________________ fanidan

Mavzu:________________________


Mustaqil ish




Bajardi:Saidov Nurmuhammad

Qabul qildi : ________________

Navoiy- 2021

Yorug’lik interferensiyasi

Reja:

1.Yorug’likning interferensiyasi.

2.Difraksion hodisasi. Gyuygens prinsipi.

3.Difraksion panjara va difraksion spektr.

4.Yorug’likning qutblanishi. Tabiiy va qutblangan yorug’lik. Yorug’likning turmalinda qutblanishi. Qutblagichlar.
1.Yoruglikning interferensiyasi. Sovun pufaklari yoki suv sirtiga to`qilgan moy yupka pardasining kamalak rangli toblanishidan iborat bo`lgan yoruglikning rangli toblanishidan iborat bo`lgan yoruglikning rangli interferensiyasi manzarasini har birimiz ko`ndalak hayotda qo`rganmiz. Ingliz olimi Tomas Yung (1773–1829) yupqa pardalarning har hil rangli toblanish sababini biri pardaning tashqi sirtidan, ikkinchisi esa ichki sirtidan qaytgan 1 va 2 yoruglik to`lqinlarining qo`shilishidir, degan genial fikrni maydonga tashladi. Bitta tushuvchi nurlan hosil bo`lgan 1 va 2 nurlarga o`zaro kogerent nurlar deyiladi.

Kogerent nurlar deb, bir hil yoki o`zgarmas fazalar farqi bilan tarqalayotgan yoruglik to`lqinlaridan tashkil topgan nurlarga aytiladi.

Shunday qilib, yoruglik interferensiyasini quyidagicha tariflash mumkin.

Yoruglikning interferensiyasi deb, o`zaro kogerent nurlarning qo`shilishi natijasida yoruglik to`lqinlarining fazoning turli nuqtalarida yo kuchayish yo susayish hodisasiga aytiladi.

Interferensciyaning kuchayish va susayish o`zaro kogerent yoruglik to`lqinining faza yoki iul farqiga bogliqdir. Agar qo`shilayotgan ikki kogerent yoruglik to`lqinlarining fazalar farqi juft larga yani 2m ga yoki yo`l farqi juft yarim to`lqin uzunliklariga ga teng bo`lganda, to`lqinlar bir hil fazalar bilan ustma–ust tushishi sababli natijalovchi amplituda ikkilangan bo`ladi va interferensiyaning kuchayishi quyidagi formuladan aniqlanadi:

yoki (137)

Agar qo`shilayotgan ikki kogerent yoruglik to`lqinlarining fazalar farqi tok larga, yani (2m+1) ga yoki yo`l farqi tok yarim to`lqin uzunliklarga ga teng bo`lganda, to`lqinlar qarma–qarshi fazada qo`shilishi sababli natijalovchi amplitudasi nolga teng bo`ladi va interferensiyaning susayishi kuzatiladi. Shunday qilib, interferensiyaning susayishi quyidagi formuladan aniqlanadi:

yoki (138)

O`zaro kogerent nurlar tarqatuvchi manbalarga kogerent manbalar deyiladi. Tajribalar shuni ko`rsatdiki, hatto bir–birining aniq nuqtasi bo`lgan ikki yoruglik manbai ham o`zaro kogerent manbalar bo`laolmas ekan. Fransuz olimi Jan Frenel birinchi marta kogerent nurlarni olish metodini ishlab chiqdi. Bu metodga asosan, bitta yoruglik manbaidan chiqayotgan nurlar o`zaro kogerent nurlardan iborat bo`lar ekan. Shuning uchun kogerent nurlar suniy yo`l bilan, masalan, bir manbadan chiqayotgan yoruglikni ikkiga ajratib, hosil qilinadi. Frenel tavsiya qilgan interferension manzarani hosil qilishning ayrim usullarini qarab chiqamiz.