Mustaqil ish №1

MUXAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI
TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
SAMARQAND FILIALI

KOMPYUTER TIZIMLARI KAFEDRASI

5330300 - Axborot xavfsizligi (sohalar bo’yicha) yo’nalishi

“Kompyuter tarmoqlari” fanidan


MUSTAQIL ISH № 1

Mavzu: Xisoblash texnikasining asosiy tushunchalari

Bajardi: ____________ 2-kurs talabasi Asatullayev J.
Qabul qildi: ___________ Sattarov M.A.

Ishni bahosi: ___________ ball

Samarqand – 2022

Mavzu rejasi:

1. 
   Tarmoq pog’onasi.
   
2. 
   Oldindan aloqa o’rnatishga asoslangan (connection oriented) va oldindan aloqa o’rnatishga asoslanmagan (connectionless) aloqa usullari.
   
3. 
   Ma’lumotlarni marshrutlash usullari, marshrutlash protokollarining turlari.
   
4. 
   LAN, MAN va WAN tarmoqlarida qo’llaniladigan marshrutlash protokollari.
   
5. 
   Marshrutlash protokollarini qiyosi va tahlili.
   

Kalit so’zlar:tarmoq (network), marshrutlash (routing), marshrut (route), protokol (protocol), connection oriented, connectionless, tarmoq pog’onasi (network layer), kanal pog’onasi (link layer), tarmoq topologiyasi (network topology), marshrutizator (router), manba (source), qabul qiluvchi (destination), IP, ISP, LAN, Ethernet, paket (packet), transport pog’onasi (transport layer), xizmat (service), WAN, MAN, deytagramalar (datagrams), deytagrama tarmoqlari (datagram networks), virtual kanal (VC, Virtual Circuit), virtual kanalli tarmoq (virtual-circuit network), marshrutlash algoritmi (routing algorithm), manzil (address), IPv4, IPv6, belgili kommutatsiya (label switching), MPLS, TCP, FTP, DHCP, SMTP, POP, tarmoqosti (subnet), DVA, LSA, avtonom tizim (autonomous system), EGP, BGP, OSPF, RIP, IS-IS.
1. Tarmoq pog’onasi
Tarmoq pog’onasi jo'natuvchidan qabul qiluvchiga paketlarni yetkazib berish uchun marshrutni ishlab chiqish bilan shug'ullanadi. Belgilangan joyga yetib borish uchun paket marshrutizatorlar orasida bir nechta transit tugunlardan o’tishi talab etilishi mumkin. Tarmoq pog’onasida bajariladigan vazifalar kanal pog’onasi faoliyatidan keskin farq qiladi, uning vazifasi oddiyroq – shunchaki simning bir uchidan ikkinchisiga kadrni ko’chirish. Shunday qilib, tarmoq pog’onasi ma’lumotlarni butun yo’l bo’ylab bir nuqtadan boshqasiga uzatish bilan shug’ullanuvchi eng quyi pog’ona bo’lib chiqdi.
Ushbu maqsadlarga erishish uchun tarmoq pog’onasi tarmoq topologiyasi (ya'ni barcha marshrutizatorlar va aloqalar to'plami) haqida ma'lumotga ega bo'lishi va ushbu tarmoq orqali to'g'ri yo'lni tanlashi kerak, hattoki vjuda katta bo'lganda ham. Routerlarni tanlashda u routerlar va aloqa liniyalaridagi yukning iloji boricha teng bo'lishiga e'tibor berishi kerak. Nihoyat, agar manba va qabul qiluvchi turli tarmoqlarda joylashgan bo'lsa, u tarmoqlardagi farqlar bilan bog'liq muammolarni tarmoq pog’onasi hal qila olishi lozim. Ushbu ma’ruzada biz ushbu jihatlarning barchasini ko'rib chiqamiz va ularni asosan Internet va uning tarmoq sathi protokoli IP misolida ko'rsatamiz.
Tarmoq pog’onasini batafsil ko'rib chiqishni boshlashdan oldin, uning ishlashi kerak bo'lgan muhitni esga olish kerak. U 4.1-rasmda ko'rsatilgan. Tarmoqning asosiy komponentlari soyali tasvirlar ichida ko'rsatilgan internet provayder qurilmalari (aloqa liniyalari orqali ulangan marshrutizatorlar) va ovaldan tashqarida ko'rsatilganlari mijozga tegishli qurilmalardir. H2 xost, boshqa tomonda, u bilan ishlaydigan mijozga tegishli F router bilan LAN (masalan, ofis Ethernet) da joylashgan. Ushbu router provayder bilan ajratilgan liniya orqali aloqa qiladi. Biz F ni ovaldan tashqarida ko'rsatdik, chunki u internet provayderga tegishli emas. Biroq, ushbu ma’ruza kontekstida biz internet provayder tarmog'ining bir qismi sifatida mijozlar routerlarini o'qiymiz, chunki ular internet provayder routerlari bilan bir xil algoritmlardan foydalanadilar (va asosiy e'tibor algoritmlarga qaratiladi).

4.1-rasm. Tarmoq sathi protokollari ishini amalga oshiruvchi muhit.
Tizim quyidagicha ishlaydi. Uzatish uchun paketga ega bo'lgan xost uni eng yaqin bo’lgan o'zining LAN tarmog'idagi yoki internet provayder routerga nuqtadan nuqtaga ulanish orqali yuboradi. Paket u yerda to'liq qabul qilinmaguncha va to'liq qayta ishlanmaguncha, shu jumladan nazorat summasini tekshirishgacha saqlanadi. Keyin u marshrutizatorlar zanjiri bo'ylab sayohat qiladi va oxir-oqibat o'z manziliga yetib boradi. Ushbu mexanizm paketlarni saqlash va yo'naltirish deb ataladi.