Мустақил иш

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI IQTISODIYOT FAKULTETI IQTISODIYOT YO’NALISHI II KURS TALABASI

G’OZIEV DILMURODNING IQTISODIY TA’LIMOTLAR TARIXI FANIDAN

QADIMGI GRETSIYADA IQTISODIY QARASHLAR

MAVZUSIDA TAYYORLAGAN

MUSTAQIL ISHI

Toshkent-2021

Reja

• 1. Qadimgi Gretsiya (Yunoniston)da ijtimoiy- iqtisodiy hayoti
• 2. Qadim iqtisodiy ta’limotlarda grek olimlarning qarashlari.
• 3. Konftitsiy ta’limoti.

KIRISH

• Qadimgi Gretsiya iqtisodiy ta’Iimotlari Qadimgi Gretsiyaning iqtisodiy ta’limotlarini o'rganar ekanmiz, biz quldorlik tuzumini barpo bo‘lishi rivojlanishi va parokandalikka uchrashi evolyutsiyasini yaqqol ko'rishimiz mumkin. Antik dunyo mamlakatlarida quldorlik klassik shaklda rivoj topgan bo‘lib, iqtisodiy g'oyalar ham o‘sha davrda vujudga kelgan edi.

• Qadimgi Gretsiya (Yunoniston)da ijtimoiy- iqtisodiy hayotning hamma jabhalarida quldorlik bevosita ishlab chiqaravchilarni ekspluatatsiya qilishning asosiy shakllariga aylangan edi. Ishlab chiqarish quldorlik mun sabatlariga asoslanib olib borilar, qul asosiy ishlab chiqaruvchi kuch hisoblanar edi. Bizgacha yetib kelgan yozma iqtisodiy-adabiy manbalarni o‘rganilishi shuni ko‘rsatdiki, ko‘pgina iqtisodiy g'oyalar, asosan, yirik aristokratiyaga xizmat qilishga, kuchli davlat barpo etishga qaratilganligi bilan ajralib turadi.

Qadimgi Gretsiya (Yunoniston)da ijtimoiy- iqtisodiy hayotning hamma jabhalarida quldorlik bevosita ishlab chiqaravchilarni ekspluatatsiya qilishning asosiy shakllariga aylangan edi. Ishlab chiqarish quldorlik mun sabatlariga asoslanib olib borilar, qul asosiy ishlab chiqaruvchi kuch hisoblanar edi. Bizgacha yetib kelgan yozma iqtisodiy-adabiy manbalarni o‘rganilishi shuni ko‘rsatdiki, ko‘pgina iqtisodiy g'oyalar, asosan, yirik aristokratiyaga xizmat qilishga, kuchli davlat barpo etishga qaratilganligi bilan ajralib turadi.
Qadimgi Gretsiyada dastlabki iqtisodiy g‘oyalar Gomerning (er.av.X-VIII asr) ilk iqtisodiy g‘oyalar kurtagi bo‘lgan «Iliada» va «Odisseya» poemalarida bayon etilgan. Unda, asosan, natural xo'jalik konsepsiyasi ilgari surilgan. Yunonshoiri Gesmad (er. av. VIII –VII asr)ning «Mehnat vaqonunlar» asarida boylikning kuchi, hokimiyati aks ettirilgan.
U dehqonchilikni ulug‘laydi, bu sohada qullar mehnati ishlatilishi ham ma’qul topiladi. U davrlarda oddiy xalq orasida mehnat ancha qadrlangan edi. Eramizdan awalgi VII-VI asrlarda polinoy (shahar) tizimi shakllandi. Qulchilik keng tus oladi urug‘chilik mulki xususiy mulkchilik tomonidan siqib chiqariladi, savdo, sudxo‘rlik tez rivojlanadi.
Ana shu bosqichda Solop (er.av.640-559-yil) va Pisistrat (er. av. 560-527-yil) islohotlari pul xo‘jaligining afzalligini ko‘rsatib berdi. Ular islohotda qulchilikning keng tarqalinishini chegaralash, qulni qarzga berishni tugatish masalalarini bayon qildilar. Bu davrda fuqarolar va fuqaro bo'lmagan aholini bir-biriga qarama-qarshi qo'yadigan qonunlar qabul qilindi. Bu ishlar qullarni hunarmandchilik va savdo sohalarida ekspluatatsiya qilish, savdo va pul xo‘jaligini rivojlantirish hisobiga amalga oshirildi.
Kalendar ketma – ketlikda qaysi qarzdorlik oldin paydo bo‘lgan bo‘lsa, o‘sha to‘lanadi. Bu ketma-ketlik taraqqiy etgan mamlakatlarda qo‘llaniladi.
Maqsadli ketma-ketlikda to‘lovlar oldindan belgilangan maqsadlarga qarab to‘lanadi. Bu ketma-ketlik rivojlanayotgan davlatlarda, shu jumladan O‘zbekiston Respublikasida qo‘llaniladi.