Muskullarning tuzilish, funksiyalari va yoshga oid xususiyatlari

Har qanday muskulning boshlanish qismi - boshi va birikish qismi-dumi bо‘lib, keng tanasi, ya’ni qorni muskul tolalaridan tuzilgan.

• 
  Har qanday muskulning boshlanish qismi - boshi va birikish qismi-dumi bо‘lib, keng tanasi, ya’ni qorni muskul tolalaridan tuzilgan.
  
• 
  Muskul bosh bilan tanaga yaqin suyakka, dumi bilan tanadan uzoqroq suyakka birikib, qisqarganda bо‘g‘imda harakat bajariladi. Muskullar - muskul tolalarining yо‘nalishiga qarab: duksimon, yarim patsimon ikki yoqlama patsimon, tasmasimon va ikki qorinchali bо‘lishi mumkin. Har qaysi muskul tashqi tomondan biriktiruvchi tо‘qimadan tuzilgan yupqa parda bilan о‘ralgan bо‘lib, bu parda fassiya deb ataladi. Fassiya alohida muskulni, bir qancha muskulni va muskullarning hammasini о‘rab turishi mumkin.
  

Tana muskullari tana harakati yirik muskullar guruhi tomonidan faol bо‘lib, asosan umurtqa qismida ishlaydi. Kо‘krak va bel ham ayniqsa muskullar bilan qoplangan va yuqoridagi ohiri qо‘shimchada tananig tо‘g‘ri muskullariga boradi. Ularning manbsini tanaga tobora uzyib borishi filogenetik rivojlanish kursida. Tana muskullari individual segmentlarda tartibga solingan, skelet kabi. Bir nechta muskullarni istisno qilganda, segmentlar kо‘pincha davom etmaydi,ammo yetarli darajada qо‘shni segmentlar bilan yirik muskullarga birlashadi. Tana muskulaturasi bel muskullari, kо‘krak, hamda qorin.

• 
  Tana muskullari tana harakati yirik muskullar guruhi tomonidan faol bо‘lib, asosan umurtqa qismida ishlaydi. Kо‘krak va bel ham ayniqsa muskullar bilan qoplangan va yuqoridagi ohiri qо‘shimchada tananig tо‘g‘ri muskullariga boradi. Ularning manbsini tanaga tobora uzyib borishi filogenetik rivojlanish kursida. Tana muskullari individual segmentlarda tartibga solingan, skelet kabi. Bir nechta muskullarni istisno qilganda, segmentlar kо‘pincha davom etmaydi,ammo yetarli darajada qо‘shni segmentlar bilan yirik muskullarga birlashadi. Tana muskulaturasi bel muskullari, kо‘krak, hamda qorin.
  
• 
  Yumaloq muskullar ogiz, kuz atrofida uchraydi. Kalta-yо‘gon muskullar baquvvat bо‘lib, yuqorigi, pastki, kamarlarda va gavda orasida uchraydi. Masalan, deltasimon dumba muskullari.' Organizmdagi muskullar har xil nomlanadi. Boshlanish, birykish joyiga kо‘ra, masalan, yelka-bilak muskuli, funksiyasiga qarab chaynash muskuli, bikuvchi muskullar va hokazo; boshiga qarab: 2 boshlik va xokazo; tuzilishiga qarab: yarim payli muskul va boshqalar; joylashishiga qarab: peshona, yelka muskullari va xokazo; shakliga qarab: trapetsiyasimon, rombsimon muskullar deb ataladi va xokazo.
  

• 
  I ch k i q o v u r g’ a l a r a r o m u s k u l l a r (m. m. intercostales interni) ning tolasi pastdan yuqoriga va oldinga yo’nalgan bo’ladi. Ichki qovurg’alararo muskullar to’sh suyagidan qovurga burchagigacha joylashgan. U qisqarganda qovurralar­ni pastga tortib, nafas chiqarishda ishtiroq etadi.
  

• 
  I ch k i q o v u r g’ a l a r a r o m u s k u l l a r (m. m. intercostales interni) ning tolasi pastdan yuqoriga va oldinga yo’nalgan bo’ladi. Ichki qovurg’alararo muskullar to’sh suyagidan qovurga burchagigacha joylashgan. U qisqarganda qovurralar­ni pastga tortib, nafas chiqarishda ishtiroq etadi.
  
• 
  D i a f r a g m a (diaphragma) ko’krak va qorin bo’shliqlari orasidagi muskulli parda bo’lib, gumbaz shaklida tuzilgan. Uning muskul tutamlari qovurg’alarning pastki yoyidan, bel umurtqalaridan va to’sh suyagining o’simtasidan boshlanadi. Bel umurtqalaridan boshlangan qismi 3 juft oyoqcha hosil qiladi. Muskul tolalari yuqoriga aylana shaklida ko’tarilib, aponevroz gumbaz hosil qiladi. Diafragma qisqarganda, gumbaz pastga tushadi va ko’krak qafasi kengayib, nafas olish harakati bajariladi, bo’shashganda esa ko’krak qafasi torayib, nafas chiqarish sodir bo’ladi. Diafragmaning muskul qismida qizilo’ngach bilan aorta o’tadigan, pay qismida pastki kovak vena o’ta­digan teshiklar bo’ladi.