musiqa ta’limi ta’lim yo‘nalishi 4-kurs talabasi Avezova Nafisa Azim qizining

Ta’limning  amaliy 

metodlari  o’quv  faoliyatining  xilma-xil  turlarining  keng 

doirasini  kamrab  oladi:  amaliy  melodlaridan  foydalanishda  quyidagi  usullar 

qo’llaniladi:  vazifani  qo’yish,  uni  bajarilishni  rejalashtirish,  bajarish  jarayonini 

boshqarish,  jadal  ragbatlantirish,  tartibga  solish  va  nazorat,  amaliy  ish  natijasini  tahlil 

qilish, kamchiliklar sababini aniqlash, maqsadga tulik erishish uchun ta’limga tuzatish 

kiritib borish.  

Ta’limning    muammoli

  - 

qidiruv

  metodlari  amalda  ta’limning  so’z    orqali 

ifodalash,  ko’rgazmali  va  amaliyot  metodlari  yordamida  qo’llaniladi.  Shu  bilan 

birgalikda o’quv materialini mukammal bayon qilish metodlari, muammoli va evrestik 

suhbatlar,  muammoli  kidirish  tipidagi  ko’rgazmali  metodlarni  qo’llash,  muammoli 

qidiruv amaliy ishlarni o’tkazish yoki xatto tadqiqot tipidagi ishlar to’g’risida gapirish 

mumkin. O’quv materialini muammoli va muammoli tuzilgan ma’ruza metodlari orqali 

bayon  qilish  o’qituvchining  bayon  davomida  muloxaza  yuritish,  isbotlashi, 

umumlashtirishini,  faktlarni  tahlil  qilish  va  tinglovchi  fikrini  o’z  ortidan  ergashtirishi, 

uni  faolrok  va  ijodiyrok  qilishni  ko’zda  tutadi.  Muammoli  ta’lim  metodlaridan  biri 

evristik va muammoli qidiruv suhbati hisoblanadi. Bunda o’qituvchi o’quvchilar oldiga 

qator izchil va o’zaro bog’langan savollarni qo’yadi. O’quvchilar ularga javob berganda 

qandaydir  shakllarini  aytadilar.  Aytganlarining  to’g’ri  ekanligini  mustaqil  isbotlashga 

harakat  qiladilar.  Bu  bilan  birga  yangi  bilimni  o’zlashtirishda  mustaqil  ravishda 

o’zlarining  oldinga  siljishini  amalga  oshiradilar.  Ta’lim  jarayoni  ta’lim  beruvchi  – 

o’qituvchining  va  ta’lim  olayotgan  o’quvcnilar  faoliyatining  yigindisidan  iborat.  Bu 

jarayon  o’qituvchi  tomonidan  ma’lum  bir  maqsadga  yo’naltirilgan  bo’ladi,  doimo 

dinamik  tarzda  o’zgarib  boradi.  Ta’lim  davomida  ta’lim  olayotganlarning  shaxsiy 

xislatlari  shakllantiriladi  va  rivojlantiriladi.  Musiqa  darsida  o’qituvchi  o’quvchilarni 

musiqani idrok etish jarayonida, bilish faoliyatini tashkil etuvchi va amalga oshiruvchi 

uslublarni      qo’llashi  maqsadga  muvofiqdir.  Bu  metodlar  o’qituvchi  va  o’quvchi 

o’rtasida  vositachi  hamdir.  Chunki,  aynan  bir  metod  bilan  o’qituvchi  o’rgatadi, 

o’quvchilar o’rganadi. Musiqaning o’qitish metodlari deganda, maktab o’quvchilarining 

---

 

43 

bilim, mahorat va malakalarni egallashda, ularning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda 

va  dunyoqarashini  tarkib  toptirishda  o’qituvchilarning  qo’llagan  ish  usullari 

tushuntiriladi. Bu metodlar, bir necha turga bo’linadi: