musiqa ta’limi ta’lim yo‘nalishi 4-kurs talabasi Avezova Nafisa Azim qizining

Tovush jo‘shqinligi: 

 

 

 

 

Tez 

Og‘ir 

O‘rtacha 

Yengil, 

yorqin,  

nafis  

quvnoq 

 

 

 

 

 

Kuychan 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

35 

Tovush jarangdorligi: 

 

 

 

      

       Har  bir  guruhning  joylashtirilgan  kartochkalari  doskaga  skoch  yordamida  ilinib 

qo‘yiladi. Har bir guruhdan vakil chiqib guruhlarning musiqaga mos ertak mazmunini 

tushuntirib  tahlil  qilinib  xulosa  keltiriladi.  O‘quvchilarning  musiqiy  his-tuyg‘ularini 

rvojlantirish  va  takomillashtirishda  qo‘shiq  kuylash  va  qo‘shiq  janrlarini  tahlil  qilish 

ham  ijobiy  natijalar  beradi.  Agar  kuylash  malakasi  hosil  qilish  ishini,  asosan 

o‘rganiladigan qo‘shiqning badiiy obrazi ustida olib boriladigan ishga bo‘ysundirib olib 

borilsa, bu jarayon ancha muvaffaiyatli bo‘ladi. Qo‘shiqning badiiy obrazi ustidagi ish 

bilan  uning  vokal  tomoni  ustidagi  ish  o‘rtasida  bir-biriga  ikki  yoqlama  bog‘liqlik 

bo‘lishi  kerak:  ya’ni  o‘qituvchi  qo‘shiqning  badiiy  ijro  etilishiga  harakat  qilishi  bilan 

uning  sof  texnik  tomoni  ustida  ham  puxta  ish  olib  boradi:  o‘qituvchi  qo‘shiqchilik 

malakasi bilan tarbiyalab badiiy obrazni mumkin qadar to‘liqroq aniqlash uchun sharoit 

yaratadi.  Sinfda  o‘rganiladigan  har  bir  qo‘shiq  ifodali,  yuksak  badiiy,  o‘quvchilar 

tasavvuriga chuqur ta’sir qiladigan bo‘lishi kerak. Agar qo‘shiq o‘quvchilarni qiziqtirsa, 

ularning  ongiga  motsional  ta’sir  etsa,  u  vaqtda  qo‘shiq  kuylash  usullarining  sof  

texnikaviy  tomoni  ustida  olib  boriladigan  ish  ularga  zerikarli  tuyulmaydi.  Ko‘pincha 

musiqa  madaniyati  darsi  o‘qituvchilari  kuylash  mashqlarini  vaqtini  bekorga  oladigan 

narsa  deb,  unga  nazar-pisand  qilmaydilar,  qo‘shiq  ustida  olib  boriladigan  ishning  o‘zi 

maktab  o‘quvchilariga  yetarli  deb  hisoblaydilar.  Bunday  qarashlar  bilan  ishlab 

bo‘lmaydi,  chunki  bu  metod qo‘llanganda    kuylash  malakalari  o‘quvchilar  tomonidan 

ancha  kech  o‘zlashtiriladi.  Musiqa  o‘qituvchisi  maxsus  mashqlarni  tanlashda  ancha 

ijodkor bo‘lsa, u o‘z maqsadiga shuncha tezroq  erishadi.  

           Kuylash  malakalari  har  bir  musiqa  darsidan  ma’lum  o‘rin  olishi  kerak.  Bu 

mashqlar  juda  xilma-xil  bo‘lishi  mumkin,  lekin  hamma  vaqt  o‘quvchilarning  yosh 

xususiyatlari  hisobga  olinishi  kerak.  Kuylash  malakalari  ustida  olib  boriladigan  ish 

metodlari  o‘quvchilarning  yoshiga  qarab,  o‘zgarib  boradi.  Boshlang‘ich  sinfda 

o‘qituvchining  mashqlarini  o‘z  ovozi  bilan  ko‘rsatishi  asosiy  metod  hisoblanadi.  5-6