―musiqa ta‘limi‖ kafеdrasi ―O‘zbek xalq musiqa ijodi‖ fani bakalavriyat yo‘nalishi

Cholg‘u musiqa. 
O‘zbekistonga simfonik musiqa san‘atining kirib kelishi va tarixiy yo‘nalishi, 
simfonik orkestrlarning paydo bo‘lishi. 20-40 yillarda simfonik musiqaning 
rivojlanish jarayoni. Mazkur davrda rus kompozitorlaridan: N.Mironovning 4 ta 
o‘zbek va 4 ta qozoq xalq kuylari asosida yaratgan 8 qismli «Trkiston» syuitasi, 
V.Uspenskiyning ikkita qozok, afg‘on «Akramxon» va o‘zbek «Zarkokil» xalk 
kuylarini simfonik orkestr uchun qayta ishlab, moslashtirgan 4 qisli syuitasi, V. 
Deshevovning «Samarkand» syuitasi (1936 y), M.Ippolitov- Ivanovning 
«O‘zbekistonning musiqiy manzarasi» syuitasi, V.Zolotaryovning «Farg‘onacha 
marsh», «O‘zbekcha rapsodiya» va o‘zbek kuylari asosida «syuita»lari, 
R.Glierning «Tantanavor uvertyura», «Farg‘onada bayram» uvertyura, 
V.Uspenskiyning 
«Muqanna» 
syuitasi, 
«O‘zbekcha 
poema-rapsodiya», 
«Turkmancha 
kaprichcho», 
A.Kozlovskiyning 
«Tanovor» 
poemasi, 
G.Mushelьning o‘zbekcha musiqa intonatsiya asosida yaratgan «Birinchi 
simfoniya» (1938 y) va «Ikkinchi simfoniya» (1941y)lari. Qayd qilingan 
kompozitorlar asarlarining O‘zbekistonda simfonik musiqaning joriy etilishdagi 
o‘rinlari va mohiyati.
Mazkur davrda endi zamonaviy professional kompozitorlik ijodiyotiga 
qadam qo‘ygan o‘zbek kompozitorlaridan: M.Ashrafiy, T.Sodiqov va 
Sh.Ramazonovlarning 
«Sadrash», M.Levievning «Nurxon «poema, M. 
Burxonovning «O‘zbekiston qizi» syuita (1938 y); M.Ashrafiyning 
«Qaxramonlik» birinchi simfoniya (1942 y), uchta simfonik syuita kabi simfonik 
asarlarning bunyodga kelishi 
XX asrning 50-80 yillarida simfonik musiqaning turli janrlari rivojlanish
jarayoni va o‘zbek simfonizimining shakllanishi, rivojlanishi, yutuq va 
kamchiliklar, muammolar. 
1.
SIMFONIK SYUITA-kompozitorlar ijodiyotida: S.Boboevning ikkita 
simfonik syuitalari, D.Zokirovning birinchi va ikkinchi syuitalari, D.Soatqulov 
syuitasi, T.Qurbonovning 3 qismli syuitasi, Ik. Akbarovning «Pochta» (1969), 
M.Burxonovning «Samolyotlar qo‘na olmadilar»; «Surayyo», «Ibn Sino» 
kinofilьmlar musiqalari asosida tuzilgan simfonik syuitalar; A.Kozlovskiyning 
qoraqalpok xalq kuyi asosida yaratilgan ikkita simfonik syuitasi; B. Gienko 
«O‘zbekistonning lirik manzarasi» 6 qismli syuita; S.Jalil «Toshkent simfonik 
musiqa manzarasida» 4 qismli syuita; A.Xalimovning 4 qismli syuitasi; Ik. 
Akbarovning «Orzu» balet musiqasidan syuita; B.Gienkoning Xorazm xalk kuylari 
asosida yaratilgan syuita; M.Levievning «Suxayl va Mexri» balet musiqasi asosida 
syuita; X.Raximovning 5 qismli «Raqs syuita»si,

---

36 
2.
SIMFONIK POEMA-kompozitorlar ijodida: Ik.Akbarov «Shoir xotirasi», «Epik 
poema»; S.Boboev «Segoh» va «Bayram kuni», H.Raximov «Yoshlik» poemalari, 
A.Muhammedov «O‘spirin», M.Ashrafiy «Temur Malik», B.Gienko «Mirzacho‘l», 
S.Yudakov «Poema-ropsodiya», M.Tojiev «Shoir muhabbati»; U.Musaev 
«Bayram navo», D.Saydaminova «Simfonik poema», Sh.Shaymardanov 
«Simfonik poema», M.Mahmudov «Simfonik poema»; U.Musaev fortepiano va 
orkestr uchun «Tantanavor poema», D.Zokirov «Hamza». 
3.
SIMFONIK 
UVERTYURA-kompazitorlar 
ijodiyotida: 
M.Ashrafiyning 
«Bayram tantanavor uvertyurasi», K.Kenjaevning «Yoshlar uvertyurasi», 
S.Yudakovning «Tantana uvertyurasi», «Xorazmcha bayramona yurish» va 
«Festivalь uvertyurasi», M. Tojievning «Bayram uvertyurasi», M.Mahmudovning 
«Simfonik uvertyura», N.Norxo‘o‘jaevning «Uvertyura», R.Hamraevning 
«Yoshlik bayrami», F.Yanov-Yanovskiyning «Simfonik orkestr uchun 
uvertyura»si. 
4. SIMFONIYA-KOMPOZITORLAR IJODIYOTIDA:Simfoniya janr va shakl 
sifatida shakllanish jarayonining zamini klassik va zamonaviy Ovropa va rus 
kompozitorlarini ta‘siri. O‘zbek simfonizmining rivojlanish jarayoni va 
namoyondalari: F.Nazarovning birinchi simfoniyasi (1955), R.Hamroevning 4 
qismli birinchi simfoniyasi va bir qismli 2 simfoniyasi (1965, 1968), 
T.Qurbonovning beshta simfoniyasi; Sh.Shaymardonovaning birinchi simfoniyasi, 
M.Tojievning 19 simfoniyasi, M.Mahmudovning «Navo» simfoniyasi, 
X.Raximovning simfoniyalari, S.Jalilning «Samarqandnoma» simfoniyasi, 
M.Bofoev, N.G‘iyosov simfoniyalari. N.Zokirov, F.Alimov, S.Xayitboevni, 
B.Gienko, Q.Komilov, S.Karimov, B.Lutfullaev simfoniyalari rivojlanish 
jarayonidagi yutuq va kamchiliklari, hamda dirijyor namoyondalarining faoliyati. 
5. ChOLG‘U KONTSERT - kompozitorlar ijodiyotida: cholg‘u kontsert janrining 
paydo bo‘lishi, shakllanishi va rivojlanish jarayoni. O‘zbekistonda kontsert janrini 
rivojlantirishda G.Mushelьning o‘rni. Fortepiano uchun quyidagi kompozitorlar 
kontsert yaratishgan: R.Xamroev, F.Nazarov, N.G‘iyosov, D.Saydaminova, 
U.Solixov, D.Omonullaeva, A.Ergashev, D Yanov-Yanovskiy, P.Xalilov, 
M.Otajonov, R.Abdullaev, N.Zokirov. Skripka uchun kontsert yozgan 
kompozitorlar: B.Brovtsin, Sh.Akbarov, R.Xamroev, Sh.Shayimardonova, S.Jalil, 
G.Vilьdanov, F.Yanov-Yanovskiy, alьt skripka uchun X.Raximov, N.G‘iyosov, A 
Varelas, A Latifezade. 
Violonchelь uchun kontsert yozgan kompozitorlar: A.Malaxov, S.Jalil, I.Akbarov, 
B.Gienko, N.G‘iyosov, K. Kenjaev, X.Raximov, A.Ergashev. 
Truba (damli cholg‘u asbobi), uchun kontsert yozgan kompozitorlar:S.Karim-xoji 
ikkita kontsert, S.Anvarov,P.Xoliqov. 
Fleyta uchun kontsert yozgan kompozitorlar: S.Karim-xoji, V.Milov, X.Raximov, 
V.Saparov. 

---

37 
Kontsert, ovoz va simfonik orkestr uchun quyidagi kompozitorlar kontsert 
yaratgan: F.Alimov, X.Raximov. 
O‘zbekiston kompozitorlari simfonik va kamer simfonik orkestrlari uchun 
yaratilgan asarlarni ayrimlarini tahlil qilish, yutuq va kamchiliklarini aniqlash.