Mushtariybegim Boynazarova 4-kurs 405 guruh Mustaqil ish


partiya, sovet, kommunizm, sotsializm



Download 160,58 Kb.
Pdf ko'rish
bet4/6
Sana02.02.2022
Hajmi160,58 Kb.
#425232
1   2   3   4   5   6
Bog'liq
Mushtariybegim Boynazarova

partiya, sovet, kommunizm, sotsializm 
singari ko„rinishlar o„sha davr neologizmlari edi. 
Stol, stul, papka,sumka, doska, klass, lampochka, ostanovka, dirijyor, muzikant, televizor 
va hokazo so„zlar ommalashdi. Rus tili orqali inglizcha-baynalmilal so„zlar kirib keldi: 
telefon, aktyor, artist, radio, kollektiv, ideya, obyekt 
va boshqalar. Bunday lisoniy ta‟sir 
xususiyatlarini barcha tillarda kuzatish mumkin; masalan, hozirgi ingliz tili lug„at 


Mushtariybegim Boynazarova 4-kurs 405 - guruh 
Mustaqil ish
boyligidagi so„zlarning taxminan 30 foizigina sof inglizcha so„zlar, qolganlari qardosh 
xalqlardan, roman, fransuz yoki italyan, sharq tillaridan o„zlashgan so„zlardir. Tillarning 
bir- biriga o„zaro ta‟siri tillarning chatishuvi va belingvizm hodisalariga sabab bo„ladi. 
(Agar so„z o„zlashtirilish tilning ichki (grammatik) strukturasiga ta‟sir ko„rsatmasa, bu 
tillarning hamkorligi (языковые контакты) deyiladi, agarda bir til boshqa tilga tazyiq 
o„tkazib, uning ichki strukturasiga o„rnashsa, bu tillarning chatishuvi deyiladi. Lekin bu 
tushuncha ham nisbiydir. Masalan, arab xalifaligi davrida turkiyzabon va eroniy xalqlar 
uning tazyiqi ostida edilar. Arab tili nafaqat davlat tili, balki madaniy va diniy (ilohiy kitob 
“Qur‟on” arab tilida bo„lganligi, hamda uni o„rganish, o„qish majburiy qilib qo`yilganligi 
bois mustamlaka xalqlardan arab tilining nafaqat leksikasini, balki grammatikasi va 
fonetik, ifodali (qiroat) o„qish malakalarini egallashlarini ham talb qilar edi) ta‟sir 
vositasiga aylantirilgan edi. Biroq, arab tili turkiy tilga jips singganligi bilan, uning 
grammatik qurilishi (flektiv) turkiy tilga ko„chmagan. Fransiyaning XI asrda Britaniya 
orolini bosib olishi va fransuz tili bilan anglosakson tillari orasidagi kurash natijasi 
chatishuvga misoldir. Fransuz tili Angliya hududida g„olib, ingliz tili esa mag„lub bo„ldi, 
lekin fransuz tili o„z vatanida yashar, rivojlanar ham edi. Xullas, til kurashlaridan keyin, 
g„oliblar o„z tillarini unutib, angtosakson tilini qabul qiladilar. Ingliz tili ham fransuz 
tilidagi so„zlarning ma‟lum bir qismini saqlab qolib, tilning (kelgindi tilni) o„zini siqib 
chiqaradi. Demak, bu yerda superstrat hodisasi, ya‟ni kelgindilar tilining mahalliy tilga 
ta‟siri sodir bo„lishi, lekin uni siqib chiqarolmasligi yuz bergan. Endi bilingvizm jarayoni 
haqida. Bilingvizm – ikki tillilik demakdir. Turkiy xalqlar uchun ikki tillilik ularning 
butun tarixiy taraqqiyoti davomida va barcha hududlarda tarqalishi doimiydir. Ancha 
intensiv ifodalangan ikki tillilikning qadimiy davrdagi ko„rinishlari turkiy-mo„g„ul, turkiy 
- fin-uyur va turkiy – fors, turkiy- arab bo„lib, ularning o„zaro ta‟sirini ko„rsatuvchi 
xususiyatlar hozirgi davrgacha saqlanib qolgan. Bu ta‟sir bir tomondan, Sibir va Volga 
bo„yi turkiy tillarida, boshqa tomondan O„rta Osiyo va Kavkaz turkiy tillarida hozirgacha 
ko„rinadi. Sovet ittifoqi davrida turkiy-rus bilingvizmi bu davr tilining asosini tashkil etdi. 
Bilingvizm shevalararo ham bo„lishi mumkin: masalan, Buxoro shevasida tojik-o„zbek 
ikki tilligi mavjud. Tillarning o„zaro ta‟siri tufayli tilning fonetik, leksik va grammatik 
tizimida ma‟lum o„zgarishlar sodir bo„lishi mumkin. Rus tili ta‟sirida o„zbek tili tizimida 



Download 160,58 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish