Мусахон Исаков Дилобар Рўзиева

10-жадвал 
Ўзбекистон Республикасида нефть ва газ қазиб олиш динамикаси
11
 
Асосий кўрсаткичлар 
ҳаж
ми 
изоҳ 
Қазиб олиш 
86 
млн. 
тонна 
Ўзбекистонда йилига 
углеводород хом ашёсидан шартли 
ёқилғи қазиб олинади. 
Мамлакатда қазиб 
олинаётган нефт ва газ улуши
96
% 
Ўзбекистон иқтисодиёти 
эҳтиёжини таъминлаётган бирламчи 
энергия ресурсларига тўғри келади 
Геологик қидирув ишлари 
60
% 
ҳудуд нефть ва газ 
потенциалига эга. 
Ишланаётган конлар
50
%
дан ортиқроқ жараёнида 
Республика нефть ва газ саноатини ривожлантиришнинг узоқ, даврга 
мўлжаланган концепцияси ишлаб чиқилган ва у изчиллик билан амалга 
оширилмоқда. 
Ёқилғи саноатининг яна бир муҳим тармоғи бу кўмир саноатидир. 
Ўзбекистон Республикаси қидириб топилган 2 миллиард тонна кўмир 
заҳираларига эга. Кўмир қазиб олиш ва етказиб бериш ишлари билан 
«Кўмир» акциядорлик бирлашмаси шуғулланади. Ангрен конида қўнғир 
кўмир, Шарғун ва Бойсун конларида тошкўмир қазиб олинади. Кўмир 
конлари корхоналар томонидан турли усулларда ўзлаштирилаётир: очиқ 
усулда, ер ости ва ер остини газлаштириш усули билан (Ноу-Хау). Кўмир 
11
*Манба: 
http://www.uzneftegaz.uz/uz/investors-and-
shareholders/information-disclosure/activities/
 

---

48 
энергетика мақсадларида ва маиший ёқилғи сифатида ишлатилади. Кўмирни 
қайта ишлашдан чиққан чиқинди органик ва минерал ўғитларга 
айлантирилади. 
Конлардан чиққан кўмирлар сифатли ёнилғи, қимматбаҳо ҳамда камёб 
материалларнинг турли хилларини олиш учун хом ашёдир. У масалан, кокс 
брикета, мотор ёнилғиси, калций карбиди, сорбент қора ва рангли 
металлургияда углеродли қўшимчалар сифатида ишлатилади. 
Кўмир қазиб олиш жараёнида каолин, оҳак, кварц қумлари, кўмир 
кукуни, камёб ер элементи (германий), шағал ва бошқа фойдали қазилмалар 
олинади. 
Яхши хом ашё, кўпдан синалган эркин майдонларнинг бисёрлиги, сув 
ҳамда электр ва иссиқлик энергияси, темир йўлларнинг мавжудлиги, 
станцияларнинг яқинлиги ва халқаро аэропортлар борлиги ишлаб чиқариш 
саноат комплексини бунёд этишда қўл келади. Шунингдек, қазиб олинган ва 
бойитилган каолин, чинни фаянс ва сопол буюмлар, ўтга чидамли ва 
қурилиш ғиштлари, том ёпқичлар, дренаж ва канализация қувурлари, 
хўжалик ва манзарали чинни буюмлар, шиша ва шиша идишлар, электр 
изоляторлари ҳам бу ишда ёрдам беради. Бундан ташқари, каолин 
қоғозсозлик, резина-техника, пластмасса саноатида, шунингдек, косметика ва 
бошқа мақсадларда ишлатиш учун хизмат қилади. 
Ўзбекистон ҳудудининг геологик хусусиятлари қўшимча фойдали 
қазилмаларни ўзлаштириш ва уларни қайта ишлаш учун кенг имкониятлар 
яратади. Айниқса, ёнувчи сланец, оҳак, безакли тош конларини ўзлаштириш 
кўпчиликни қизиқтиради. Керамзит, абсорбент, ўғит ва ғишт ишлаб чиқариш 
учун юқори сифатли лойлар тайёрлаш мумкин.