Murtazayev saidmurodxon saidaloyevich murtazayev saidalo murtazayevich bolalar fakultet terapevtik

12 rasm.
Emalning sitemali 
gipoplaziyasi. Dog` shakli. 
Kuzatishlar natijasida emal satxidagi nuqsonlarning joylashgan joyi bevosita 
utkazilgan kasallik davridagi tish emal to`qimasining shakllanayotgan soxasiga mos 
kelishi, aynan shu nuqtalar oxaklanishi davrida xomilador ona yoki bola turli 
kasalliklarni boshidan kechirganligi aniqlangan. Nuqsonlar o`lchami utkazilgan kasallik 
muddatiga, soni esa bunday xastaliklar necha marta kaytalanganligiga bog`liq bo`lar 
ekan. Tishlardagi ikki va undan ortiq soxada nuqsonlarning bo`lishi kasallikning 
yangilanishi yoki boshqa xastalik bilan og`rishi natijasida bola organizmida moddalar 
almashuvining buzilganligi oqibatida sodir bo`lishi mumkin. Tishlar satxidagi emal 
gipoplaziyasi nuqsonlarning chuqurligi kasallikning qanchalik og`ir kechganligiga 
bog`liq bo`lishi aniqlangan. 
Stomatolog shifokor to`g`ri tashxis qo`yishi uchun u yaxshilab so`rab-surishtirish 
ishlarini, anamnez yig`ishda bemorning onasi to`g`risida, xomiladorlikni qanday 
o`tkazganligi, sut va doimiy tishlar oxaklanish davridagi kasalliklari, kechki 
toksikozlarni boshidan o`tkazganligi, bolaning erta yoshida o`tkazgan kasallilari 
to`g`risidagi ma’lumotlarni to`liq yig`ishda muxim axamiyat kasb etadi. Shu bilan 
birgalikda ob’ektiv ko`rik paytida nuqsonlarning joylashgan joyi, chuqurligi, qaysi 
gurux tishlarda uchrashi (sut yoki doimiy) va ular tishlar chiqqan zaxoti aniqlanganligi 
kabi ma’lumotlar xam tashxisni to`g`ri qo`yishda muxim xisoblanadi.
Kuzatishlar emal gipoplaziyasi nuqsonlari 16,26,36,46 tishlarda bo`lishi xomilador 
onaning kasallanganligidan, yoki xomiladorlikning ikkinchi yarmida toksikozlarni 
boshidan kechirganligini ko`rsatadi. Shu xildagi emaldagi nuqsonlar bola boshidan 

---

27 
kechirgan tug`ilishi paytidagi travmalar, asfiksiya bilan tug`ilish, tug`ilgandan so`ng 
birinchi kunlar va xaftalarda o`tkazgan kasalliklar (gemolitik sarg`ayish, dispepsiya va 
boshq.) oqibatida xam yuzaga kelishi mumkin.
Emal gipoplaziyasi nuqsonlari faqat 16,26,36,46 tishlardagina emas balki 
13,11,21,23,33,32,31,41,42,43 tishlarning kesuvchi qirralarida namoyon bo`lishi 
bolaning 4,5-6 oylik davrida qandaydir kasallikni boshidan o`tkazganidan darak beradi. 
Chunki, mazkur tishlarning kesuv qirralari emali aynan shu davrlarda oxaklashib 
mineral tuzlarga to`yinadi.
Mabodo, bola 1 yoshga yaqin davr atrofida biror bir kasallikni boshidan kechirgan 
bo`lsa tishlar emal qavatidagi nuqsonlar 16,1311,21,23,26,36,33,32,31,41,42,43,46 
tishlar kesuvchi qirralariga yaqinrok, 12,22 tishlarning kesuvchi qirralarida joylashgan 
bo`ladi. Bu esa 12,22 tishlarning mineralizatsiyasi yuqorida ko`rsatilgan tishlarnikidan 
kechroq boshlanishidan darak beradi.
Tishlar emali sistemali gipoplaziyasining 6 xil shakli: dog` shakli, chuqurchali, 
egatchali, kosachasimon, aralash va aplastik shakllari mavjud.