Muqobil energiya manbalari

8-Laboratoriya mashg‘uloti. Quyosh fotoelektrik modulining xarorat rejimlarini tadqiq etish.
Amorf kremniy (a-Si) - bu LCD-lardagi quyosh xujayralari va yupqa plyonkali tranzistorlar uchun ishlatiladigan kremniyning kristall bo'lmagan shakli hisoblanadi. A-Si Amorf kremniy quyosh xujayralari yoki yupqa plyonkali kremniyli quyosh xujayralari uchun yarimo'tkazgich material sifatida ishlatiladi, u ingichka plyonkalar sifatida shisha, metall va plastmassa kabi har xil egiluvchan substratlarga yotqiziladi. Amorf kremniy hujayralari odatda past samaradorlikka ega, ammo PVning eng yashil texnologiyalaridan biridir, chunki ular kadmiy yoki qo'rg‘oshin kabi zaharli og‘ir metallardan foydalanmaydi.
Gidrogenlanmagan a-Si nuqson zichligi juda yuqori, bu esa yomon o'tkazuvchanlik kabi nomaqbul yarimo'tkazgich xususiyatlariga olib keladi va yarimo'tkazgichlarning texnik xususiyatlari uchun juda muhim bo'lgan qotishmani oldini oladi. Amorf kremniy ishlab chiqarish jarayonida vodorodning kiritilishi fotokonduktivlikni sezilarli darajada yaxshilaydi va qotishmaga imkon beradi. Gidrogenlangan amorf kremniy a-Si:H birinchi marta 1969 yilda Chittick, Aleksandr va Sterling tomonidan silan gazining prekursori (SiH4) yordamida yog‘ingarchilik natijasida hosil bo'lgan. Olingan material nuqson zichligi pastligini va aralashmalar tufayli o'tkazuvchanlikni oshirganligini ko'rsatdi. A-Si: H-ga qiziqish (1975 yilda) LeKombert va Nayza fosfin (n-tip) yoki diboran (p-tip) yordamida a-Si: H ning doping o'rnini bosish imkoniyatini aniqlaganda paydo bo'ldi. Kamchiliklarnini kamaytirishda vodorodning ahamiyati Polning Garvarddagi guruhi tomonidan tasdiqlangan bo'lib, IQ tebranishi orqali vodorod kontsentratsiyasini taxminan 10% atomik topdi, bu Si-H bog‘lanishlari uchun taxminan 2000 sm -1 chastotaga ega. 1970-yillardan boshlab RCA quyosh xujayralarida a-Si:H ni ishlab chiqdi, bu uning samaradorligini 2015 yilda 13,6% atrofida barqaror oshirdi.



Amorf moddalar ( yunon tilida- “shaklsiz”) atom strukturasi yakin tartibga ega ( kristall moddalar uzok tartibga ega) moddalardir. Ularni kotib kolgan suyuklik desa xam buladi. Tartibsiz shaklga ega kattik jismlar nazariyasi va tajribasida keyingi paytlarda sezilarli yutuklarga erishildi. Bu yutuklarga texnologiyalarda yukori vakuum kurilmalari, EXM va o‘lchov kurilmalarini ko‘llash orkali erishildi. Buning samarasi ularok, amorf metallar, magnit moddalar va yarim utkazgichlar lar x,ilma xil texnologik yechimlarda uz urinlarini topmokda. Bu moddalarning ichida amorf yarim utkazgich moddalarning elektrik va optik xususiyatlari strukturaviy sezgirligi bilan ajralib turadi. Legirlangan amorf kremniy spektrning ko‘rish kismida yukori yutuvchanlik xususiyatiga ega. Uz navbatida bu xususiyat arzon foto elementlar texnologiyalarini ishlab chikish imkonini berdi.