Muqobil energiya manbalari

2. Sinxron mashinalarning ishlash prinsipi, vazifalari.
O`zgaruvchan tok dvigatellari qo`zgalmas stator va aylanuvchi rotordan iborat. Sinxron dvigatellarni rotor chulgamiga o`zgarmas tok beriladi: Bu elektrodvigatellarni stator chulg’amlarida esa o`zgaruvchan, EYuK induktsiyalanadi va o`zgaruvchan tok oqadi. Demak stator va rotor ariqchalarida chulg’amlar joylashgan bo`ladi. Dvigatelni stator chulg’amlari uch fazali tarmoqqa ulanganda aylanuvchi magnit maydoni hosil bo`ladi: Stator chulg’amlaridan oqqan tok hosil qilgan aylanuvchi magnit maydon rotor chulg’amlarini kesib o`tib ularda EYuK induktsiyalaydi, natijada ulardan tok oqadi. Sinxron elektr mashinalari asosan ikki hil bo`ladi. 1.Noayon qutbli, 2.Ayon qutbli.
Aniq namoyon qutbli–generatorlarning dvigateli sifatida ko`pincha gidravlik turbina
ishlatiladi. Shuning uchun bunday generatorlar gidrogeneratorlar–deb ataladi. Ularning aylani shlar tezligi 60 dan 750 ayl/min gacha oraliqda bo`ladi. Tezlikning bunday katta farqda o`zgarishi gidrostantsiyalarda suvning bosimi va isrofining turlicha bo`lishi bilan bog’liqdir. Gidrogeneratorlarning qutblarini soni gidroturbinaning tezligiga bog’liq holda bir necha o`ntagacha bo`lishi mumkin. Masalan, turbinaning aylanishlar tezligi 75 ayl/min va standart chastotasi 50 Gts bo`lganda ta juft qutblar bo`ladi.

1-korpus; 2-stator o`zagi; 3-polyus; 4-stator chulg’amining yon qismi; 5-podshipnik qopqog’i; 6-kontakt xalqasi; 7-val; 8-podshipnik; 9-asos fundamenti; 10-kontakt halqasini qopqog’i; 11-chulg’amga tok o`tkazgich; 12-stator chulg’ami chiqishi; 13-yurgazish chulg’ami sterjnyasi; 14-rotor o`zagi; 15-polyus chulg’ami.