Muqaddima

HIMOYAVIY NAFAS REFLEKSLARI 
 
     Nafas  yo`llariga nafasga olingan havo bilan har xil zarrachalar (chang), yot moddalar 
kirishi  mumkin.  Yuqori  va  pastki  nafas    yo`llarida  yallig‘lanish  rivojlansa,  traxeya  va 
bronxlarda  balg‘am,  burun  bo‘shlig‘ida  ko‘p  miqdorda  shilimshiq  paydo  bo`ladi. 
Bularning  hammasi  himoyaviy  nafas  reflekslari  –  yo‘tal  va  aksa  urish  tufayli  tashqriga 
chiqariladi. 
     Balg‘am va yot moddalar pastki nafas  yo`llaridagi retseptorlarni ta‘sirlaganda, avval 
chuqur nafas olinadi keyin tovush yorig‘i berk bo`lgan holda nafas chiqarish boshlanadi. 
Bu ishqa qorin muskullari ham jalb etiladi. Kekirdak va bronxlarda havo bosimi ortadi. 
Yovush  yorig‘i  darxol  ochilgach,  havo  zarb  bilan  og‘iz  bo‘shlig‘i  orqali  tashqariga 
chiqadi va pastki havo  yo`llari tozalanadi. Yo‘tal shu yo‘sinda paydo bo`ladi. 
     Burin bo‘shlig‘i va burun  yo`llaridagi retseptorlarning te‘sirlanishi aksa urishga olib 
keladi.  Bu  refleks  boshlanishida  ham  chuqur  nafas  olinadi  va  tovush  yoorig‘i  berk 
bo`lgan  holda  nafas  chiqarish  boshlanadi.  Pastki  nafas    yo`llaridagi  havoning  bosimi 
ma‘lum  darajaga  yetganda,  tovush  yorig‘i  darhol  ochilib,  havo  zarb  bilan  burun 
bo‘shlig‘i orqali tashqariga chiqariladi. Harakat tezligi yuqori  bo`lgan havo ta‘sirlovchi 
moddalarni burun bo‘shlig‘idan chiqarib tashlaydi.