Muqaddima

AVTONOM REFLEKS YOYLARNING EFFERENT QISMI 
 
     Simpatik  va  parasimpatik  effektor    yo`llarning  somatik  efferent  yoidan  asosiy  farqi 
shundaki,  birincchilari  ikki  neyronli.  Birinchi  –  preganglionar    neyron  yuqorida 
ko‘rsatilgan avtonom markazlarda bo`lib, aksoni tashqariga, simpatik tizimning para- va 
prevertebral  tugunlariga,  hamda  parasimpatik  tizimning  intramural  yoki  a‘zoga  yaqin 
tugunlariga  yoi  oladi.  Bu  tugunlarda  ikkinchi  neyron  soma  va  dendritlari  preganglionar 
tola  oxirlari  bilan  bevosita  yoki  oraliq  neyron  ishtirokida  sinapslar  orqali  bog‘lanadi. 
Visseral afferent tolalarning bir qismi tugunlarning o‘zida, MNT ga yetmasdan, efferent 
neyronlarga  ulanishi  mumkin.  Natijada  mahalliy  refleks  yoyi  shakllanadi,  periferik 
refleks  yuzaga  chiqishi  uchin  tuzilma  asos  paydo  bo`ladi.  Bunday  reflekslar  sodir 
bo`lishida tugun markaziy nerv tizimi rolini bajaradi. 

---

 
 
88 
 
     Yakka avtonom efferent neyronlarning fiziologik xossalari somatik neyronlarnikidan 
farq  qiladi:  avtonom  neyronlarning  qo‘zg‘aluvchanligi  pastroq,  shuning  uchun 
qo‘zg‘alish  ritmi  sekundiga  10-15  dan  oshmaydi:  ba‘zi  avtonom  neyronlar  spontan 
faollikka ega (o‘z-o‘zidan qo‘zg‘alib turadi).