Muqaddima



Download 4,57 Mb.
Pdf ko'rish
bet118/353
Sana03.09.2021
Hajmi4,57 Mb.
#163474
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   353
Bog'liq
Normal Fiziologiya Qodirov

ENTERIN GORMONLAR TIZIMI 
 
     S e k r e t i n . Birinchi kashf etilgan gastrointestinal gormon. Sekretinni 1902-yilda 
ingliz olimlari Beyliss va Starling kashf etganlar. ―Gormon‖ atamasi  ilk bor sekretinga 
nisbatan ishlatilgan. 
     Sekretinni  o‘n  ikki  barmoq  ichakning  shilliq  pardasidagi  maxsus  hujayralar 
sintezlaydi. Molekulasi 27 aminokislota qoldig‘idan tashkil topgan. Molekulyar massasi 
3035.  Gormonning    qonga  o‘tishi  uchun  o‘n  ikki  barmoq  ichakka    me‘dadan  xlorid 
kislota o‘tib, undagi pH ni 4,5 dan pastga tushirishi kerak. 
     Sekretin ta‘sirida me‘da osti bezidan shira ajralishi keskin ko‘payadi, shira tarkibidagi 
bikarbonatlar  miqdori  ortadi.  Bundan  tashqari,  bu  gormon  o‘t-safro  va  ingichka  ichak 
shirasi bilan suv hamda tuzlar ajralishini ko‘paytiradi.  
     Sekretin  ta‘sirida  me‘da  bezlarida  fermentlar  ajralishi  ko‘paysa,  ayni  vaqtda  xlorid 
kislota  sekretsiyasi  to‘xtaydi.  U  hazm  tizimi  a‘zolarining  silliq  muskullarini  ham 
tormozlaydi. Ingichka ichakning shilliq pardasidagi enterotsitlarning bo`linishi va ularda 
invertaza va maltaza fermentlari sintezlanishi sekretin ta‘sirida tezlashadi. 


 
 
113 
 
     Sekretin  hazm  tizimiga  aloqador  bo`lmagan  a‘zolar  faoliyatini  ham  o‘zgartiradi: 
yurakdan  tomirlarga  chiqadigan  miqdori,  siydik  hajmini  va  undagi  natriy,  kaliy, 
bikarbonatlar miqdorini oshiradi. 
     X  o  l  e  t  s  i  s  t  o  k  i  n  i  n    (ikkinchi  nomi  pankreozimin)  ham  asosan  hazm  tizimi 
a‘zolarining  sekretor  va  motor  faoliyatlarini  boshqarishda  ishtirok  etadigan 
gastrointestinal gormon. Birinchi galda bu gormon o‘t pufagini qisqartiradi, undagi o‘tni 
o‘n  ikki  barmoq  ichakka  chiqaradi,  me‘da  osti  bezidan  fermentlar  ajralishini 
kuchaytiradi.  Xoletsistokinin  me‘da  harakatlarini  tormozlab,  ichak  harakatlarini 
yaxshilaydi.  Uning  ta‘sirida  Langergans  orolchalaridan  insulin  va  glyukagon  ajralishi 
tezlashadi. 
     Xoletsistokinin  faqat  o‘n  ikki  barmoq  ichakda  emas,  balki  markaziy  va  periferik 
neyronlarda  ham  sintezlanadi.  Xoletsistokininni  sintezlovchi  neyronlar  katta  yarim 
sharlar  po‘stlog‘ida,  limbik  tizim  va  gipofizning  orqa  bo`lagida  ko‘proq  uchraydi. 
Markaziy  nerv  tizimidagi  xoletsistokinin  ishtahani  boshqarishda  ishtirok  etsa  kerak. 
Hayvonlar  miyasi  qorinchaliriga  kiritilgan  gormon  to‘yish  hissini  yuzaga  chiqaradi. 
Ba‘zi 
ma‘lumotlar 
(xoletsistokinin 
neyronlar 
ichida 
bo`lishi, 
membrana 
depolyarizatsiylangandan keyin tashqariga chiqishi, membranalarda unga moyil  bo`lgan 
retseptorlarning  mavjudligi  va  hokazo)  gormonning  mediator  vazifasini  bajarishi 
mumkinligidan dalolat beradilar. 
     G  a  s  t  r  i  n  –  me‘daning  pilorik  qismida  sintezlanib,  qon  orqali  me‘da  bezlari 
faoliyatini rag‘batlantiradigan gormon. Pilorus shilliq pardasiga ko‘rsatiladigan kimyoviy 
va  mexanik  ta‘sirotlar  uning  qonga  o‘tishini  ta‘minlaydi.  Kimyoviy  moddalardan 
oqsilning  parchalanish  mahsulotlari  va  ovqatning  ekstraktiv  moddalari  gastrinni  erkin 
holga  o‘tishini  ancha  tezlashtiradi.  Pilorik  qismdagi  ovqat  va  shira  aralashmasida 
(ximusda) xlorid kislota miqdorining ko‘payib ketishi gastrin inkretsiyasini tormozlaydi. 
     Odam qonodagi uch xil gormondan asosiysi bo`lib, 17 aminokislotadan tashkil topgan 
va  molekulyar  massasi  7000  ga  teng.  Me‘da  bezlarini  tashkil  qiluvchi  hujayralardan 
qoplovchi  hujayralarga  gastrin  eng  kuchli,  asosiy  hujayralarga  o‘rtacha  va  qo‘shimcha 
hujayralarga  kuchsiz  ta‘sir  ko‘rsatadi.  Demak,  gormon  kiritilgandan  so‘ng  yig‘ilgan 
me‘da  shirasida  xlorid  kislota  miqdori  ancha  ko‘p  bo`ladi,  fermentlar  uncha  ko‘p 
bo`lmay, shilimshiq esa oz bo`ladi. Gormon me‘da harakatlarini kuchaytiradi. 
     Gastrin  me‘da  osti  bezidan  fermentlar  ajralishini    tezlashtiradi.  Uning  ta‘sirida  o‘t-
safro  miqdori  ham  ko‘payadi.  Gastrin  ingichka  ichakda  glyukoza,  natriy  va  suv 
so‘rilishini tormozlaydi. 
 

Download 4,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   114   115   116   117   118   119   120   121   ...   353




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish