Мундарижа сўзбоши

7.4. Karst relefining geografik tarqalishi

Karst hodisasi eng avvalo denudatsiya jarayoni bo‘lganligidan u turli geografik zonalarda turlicha bo‘ladi. Ochiq karst o‘rta dengiz subtropiklarida juda keng tarqalgan. Shuning uchun ochiq karstni o‘rta dengiz tipi ham deyiladi. Bu o‘lkada karst hodisasining rivojlanishi uchun hududning geologik tuzilishi va iqlim sharoiti juda qulaylik tug’diradi. YOg’inlarning jala xarakterda yog’ishi, quruq faslning mavjudligi er betiga chiqib yotgan ohaktoshlarda yomg’ir suvlarning faolligini kuchaytiradi.

Mo‘’tadil iqlim sharoitida ham karstning rivojlanishi uchun qulay sharoit bor. Bu erda chimli va yopiq karst shakllari rivojlangan. Yer osti karst bo‘shliqlari asosan er osti suvlarining ishi bilan bog’langan. Yuza shakllar esa o‘pirilish bilan bog’lik.

Tropiklarda esa o‘ziga xos karst qoldiq tog’li shakllari keng tarqalgan. Boshqa zonalarda karstning pastqam shakllari keng tarqalgan bo‘lsa, tropik karstda balandlik shakllari ko‘p uchraydi.

Arid zonalarda namlikning etishmasligi karst hodisasining faol bo‘lishiga imkon bermaydi. Sovuq iqlim sharoitida suv muzlaganligi va haroratning pastligi erish jarayoniga salbiy ta’sir ko‘rsatadi.