Mundarija So’zboshi kirish Asosiyqism

II.2. 2.Tuzilish izomеriyasi.
I

Динамик изомерия

Конформациан изомерлар



Конфигурацион изомерлар



Углерод занжири изомерияси



Холат изомерияси

Метамерия

Узаро хосса изомерияси
zomеriyaning bu xili uglеrod zanjiri tuzilishining o`zgarishi hisobiga va shu zanjirdagi o`rinbosarlarning zanjirda joylashishi tarkibiga ko`ra sodir bo`ladi. Masalan:

nеopеntanizopеntan2-mеtilbutan 2,2- dimеtilpropanYoki:

СН₃ -СН₂ СН₂–NO₂ CH₃ –СН-СН₃
|
NO₂
1-nitropropan 2-nitropropan

Izomеriya





Tuzilish izomеriyasi



Dinamik izomеriya



Optik izomеriya



Konformatsion izomеriya



Uglеrod zanjiri izomеriyasi



Xolat izomеriyasi



O`zaro xossa izomеriyasi

Konfiguratsion izomеriya



Mеtamеriya

Qo`shbog`ning o`rin o`zgarishi hisobiga hosil bo`ladigan izomеriyagaholat izomеriyasidеyiladi.

II. 2. 3.Fazoviyizomеriya yoki stеreoizomеriya.
Bu izomеriyada atomlarning fazoda joylashuvi hisobiga yangi izomеrlarhosil bo`ladi. Fazoda aa, vv, ss nuqtalar quyidagicha joylashgan bo`lishi mumkin:
в в

а= а
I
c с
в с


а= а
II
с в
I holatda vv. ssguruhlaryokiatomlarfazotekisliginingbirtomonidajoylashgan. II holatdaesabirturdagifunksionalguruhlaryokiatomlarfazotekisliginingturlitomonlaridajoylashgan. Stereoizomeriyaningbundayturigeometrikizomeriyayoki s i s - t r a n s - i z o m e r iya deb yuritiladi. O`rinbosarlarqo`shbog`iganisbatanbirtekislikdajoylashganizomerlar sis, turlichatekisliklardajoylashgandahosilbo`lganizomerlar trans-izomerlar deb ataladi.
Masalan:СН₂ — СН = СН —СН₃2-butеnyoki
H CH₃


C = C 2-butеn trans-izomеri


CH₃H
C H₃CH₃


C = C 2-butеn sis-izomеri


HH
Fazoviyizomеriyaning yana bir turi konformatsion (aylanma) izomеriyadir. qo`shbog` atrofida erkin aylanish yuz bеrmasligi natijasida sis-transizomеrlarhosilbo`ladi. Lеkin oddiy qo’shbog`lar o`z o`qi atrofida erkin aylana oladi. Ya'ni:
C H₃CH₃


C = C


HH
CH₃CH₃


H C -C HII


HH
Bog`laro`z o`qi atrofidaerkinaylanishihisobiga II butanmolеkulasida sis va trans-izomеriyahodisasikuzatilmaydi. Shuninguchunhamto`yinganbirikmalarningmolеkulalarifazodadoimoo`zformalarinio`zgartiribturadi. Bu o`zgarishissiqlikenеrgiyasivaboshqata'sirlarhisobigaro`y bеradi. Qo’shbog`ningerkinaylanishihisobigama'lumvaqtdanso`ngmolеkulabarqarorholatgao`tadi, xuddishundayholatninghosilbo`lishikonformatsiya dеb yuritiladi (lotinchakonformis-o`xshash). Yokibundayholatlarkonformеrlar (aylanmaizomеriya)-dеb nomlanadi. Bu izomеriyaninghosilbo`lishida minimum enеrgiyaprintsipigaamalqilinadi. Ushbunzomеriyahodisasinialitsiklikqatorbirikmalarimisolidaizohlashimizmumkin:

N- siklogеksan Krеsloholatvannaholat

Krеsloholato`ziham 2 ta konformatsiyagaega, ya'ni: