Mundarija Muqaddima bet i-bob. Yashil suvo’tlar bo’limi- chlorophyta bet

Pediastrium (Pediastrum) toza suvlarda yoki substratga yopishgan holda o‘sadi. Uning taraqqiyot davri gidrodiksionga o‘xshash bo‘lib, koloniyasi qalip po‘stli, ko‘p qirrali yassi bargga o‘xshaydi. U mikroskopik tuzilishga ega. Koloniyasi to‘rttadan 128 tagacha hujayradan tashkil topgan. Kolo­niya chetidagi tekis hujayralar po‘stidan 1—2 ta tikansimon o‘simta chiqadi.



19-rasm. Pediastrum senobiysi.

1-vegetativ hujayra; 2-zoosporali hujayra; 3-zoospora chiqqandan keyin bo’shab qolgan hujayra.

Protoplazmasi ko‘pincha yaxlit, unda kesilgan bir pirenoidli xromatofora joylashgan. Hujayra uzoq vaqt bir yadroligicha saqlanib, qarigan hujayralari ko’payish oldidan ko’p yadroli bo’ladi (19-rasm). Jinssiz ko‘payishi chetdagi hujayralarida ro‘y beradi. Zoosporalar yetilgandan keyin, hujayra devori po‘stini yirtib suvga chiqadi va o‘sib yangi individga aylanadi.

Xlorokokklilar asosan chuchuk suvlarda keng tarqalgan plankton suvo‘ti hisoblanadi. Ba’zi vakillarida hujayra devoridan o‘sib chiqqan tukchalari va o‘simtalari ularning suvda qalqib o‘sishi uchun yordam beradi.

Xlorokokklilar sun’iy muhitda juda tez o‘sadi, shuning uchun ular laboratoriya sharoitida o‘stirilib, fotosintez ja­rayonini o‘rganishda hamda biokimyoviy tadqiqot ishlarini olib borishda foydalaniladi. Jumladan, ular-ning xlorella va ssensdesmus kabi boshqa turlari sun’iy ravishda o‘stirilib, baliqlarga ovqat sifatida ishlatiladi. Ularning hujayrasida 88% gacha oqsil, 75% gacha yog‘ to‘planadi. Shunga ko‘ra ular keyingi yillarda pishirilgan holda iste’mol qilinmoqda. Chorvachilikni rivojlantirish maqsadida xlorella atalasi alohida xovuzlarda o‘stirilib, mollarga beriladi. Sanoatda vitamin, xlorofill va sterin olishda asosiy manba hisoblanadi. Yopiq sistemada xlorella havoni tozalab fotosintez qilish qobiliyatiga ega.