Mundarija Krish 3

2-rasm.Gazodinamik lazerining tuzilishi:
1-yonish kamerasi, 2-soplonning kritik yuzasi, 3-optik rezonator, 4-diffuzor, 5-SO₂ gazi bilan ta’minlaydigan kamera.
qoladi, ya’ni invers bandlik sodir bo’lishi kuzatiladi. Bu soha uzun- ligi uyg’onish holatini azot molekulasidan SO₂, molekulasiga uzatish uchun ketgan vaqtga gaz oqimi bosib o’tgan masofaga teng bo’ladi. Gazning kengayishi natijasida invers bandlikni hosil qilish gazning temperaturasi va bosimi pasayishi vaqti yuqori sath yashash davri- dan kichik, pastki sath yashash davridan katta bo’lgandagina sama- rador bo’ladi. Bu shartga bo’ysunush uchun gaz tovush tezligidan katta bo’lgan tezliklarda kengayishi talab qilinadi. Boshlang’ich gaz aralashmasining yuqori temperaturasi maxsus yoqilg’ining yonishi natijasida hosil qilinadi. Masalan, SO va N₂ yoki benzol S₆N₆va N₂O yonishi natijasida talab qilingan temperaturaga erishiladi. Bun- da SO₂/N₂O ning 2 : 1 nisbatdagi aralashmasi hosil bo’ladi.
So’nggi ma’lumotlarga ko’ra gazodinamik SO₂ lazerda quvvati 100 kVt gacha bo’lgan nurlanish hosil qilinib, uning kimyoviy foy- dali ish koeffitsiyenti 1% ni tashkil etadi. Bunday lazerlar reaktiv dvigatelni eslatib, uzluksiz maromda qisqa bir necha sekundda ish- laydi ( 3 - rasm ). Bunga sabab qizish natijasida lazer rezanatori ko’zgularining ishdan chiqishidir.





3-rasm.Gazodinamik SO₂ lazerining tuzilish sxemasi:
1-yoqilg‘i qabul qilish kamerasi, 2-yuqori bosimli yonish kamerasi, 3-issiqlik nurlanishi chiquvchi tuynuk, 4-nur qaytaruvchi ko‘zgu, 5-yarim shaffof ko‘zgu orqali lazer nurining chiqishi, 6-qo‘shimcha
nurlanishning chiqishi.

3. 
   CO lazer
   

Molekulalarning tebranma-aylanma o’tish chiziqlarida ishlovchi laz- erlarning yana bir turi CO lazeridir. Uning nurlanish to’lqin uzun- ligi 500 nm bo’lib, foydali ish koefitsiyenti juda katta 60% qiymatga egadir. CO lazerida nurlanish quvvati 100 kVt gacha hosil qilingan, lekin bunday quvvatni amalga oshirish uchun gazlar aralashmasini juda past 77÷100 K haroratgacha sovutish kerak. CO molekulalarn- ing tebranma sathlarida invers bandlikni hodil qilish xuddi CO₂ laz- erdagidek elektron zarba vositasida amalga oshiriladi. Xuddi azot molekulalaridagidek CO molekulasi juda katta elektron zarba nati- jasida tebranma sathlarni uyg’otish xossasiga egadir. Razryaddagi elektronlarning deyarli 90% energiyasi CO molekulasining tebranma harakati energiyasiga aylanishi mumkin.
CO lazer ishchi aralashmasi juda yaxshi sovitilishi kerak. CO lazerda invers bandlik ishchi gazning 350÷400 K haroratidayoq yo‘- qoladi. Uning birlik uzunligidan olinishi mumkin bo’lgan quvvat

trubka devori harorati 77 K dan 300 K gacha o’zgarganda 300 dan 30 Vt/m gacha pasayadi.

CO lazerlar ham nurlanish quvvatini oshirish uchun konveksiya usuli bilan sovitilish va invers balandlikni hosil qilish uchun nomus- taqil razryadlardan foydalanishni talab qiladi.

4.