Mundarija: kirish I bob. Tilshunoslikni o`rganish obyekti sifatida xitoy tilida so`z yasalishi

Таdqiqot ishining vazifalari. Ilmiy ishda quyidagi vazifalar amalga oshiriladi:

• 
  hozirgi xitoy tilidagi qiyos va so’z mazmuni kabi ahamiyatga ega bo’lgan konstruksiyalarning tarkibi va ko’lami aniqlanadi;
  
• 
  ularning o’ziga xos yasalish modellari tahlil qilinadi;
  
• 
  mazkur konstruksiyalarning hususiyatlari va gapdagi vazifalari tahlil qilinadi;
  
• 
  ushbu kostruksiyalarni o’zbek tili bilan qiyoslab ko’riladi;
  
• 
  xitoy tilidagi so’z gap turlari va ularning tuzilishi ko’rib chiqiladi;
  
• 
  xitoy tili va o’zek tilidagi Kompozitsion usuldagi so’z gaplarning tarkibi va vazifalari o’rganilib chiqildi;
  
• 
  Kompozitsion usuldagi so’z gaplarning leksik va semantik tizimiga oid xususiyatlari aniqlandi;
  
• 
  xitoy tili va o’zbek tilida so’z gapni tashkil qiluvchi vositalar tahlil qilindi;
  
• 
  xitoy va o’zbek tili o’rtasida so’z gap turlari ko’rib chiqildi;
  
• 
  tadqiqot asosida ilmiy va amaliy tavsiyalar ishlab chiqildi.
  

Muammoning o’rganilganlik darajasi. Hozirgi xitoy tilida qiyoslash va so’z mazmuniga ega bo’lgan konstruksiyalar haqida xitoy tili grammatikasiga oid manbalarda qisqacha ma’lumotlar berib o’tilgan. Xususan, Zhao Yuan Pinning “Сопостовытельная грамматика китайский и русский языков” nomli kitobida xitoy tilidagi Kompozitsion usuldagi so’z gaplarning konstruksiyasi, qiyoslash va Kompozitsion usuldagi so’z gaplarning grammatik tuzilishi to’grisida bir qancha ma’lumotlar berib o’tilgan.
A.I. Поливановнинг “Современного китайского языка” nomli kitobida xitoy tili grammatikasida qo’llaniladigan so’z gaplarni ifodalovchi vositalar va so’z olmoshlari to’g’risida bir qancha tamoyillar keltirib o’tilgan.
Bundan tashqari, Van Liao I, Luy Shusyan kabi bir qancha olimlarning ilmiy ish va kitoblarida qiyoslash va Kompozitsion usuldagi so’z gaplarga doir bir qancha konstruksiyalar Kompozitsion usuldagi so’z gaplarda qo’llaniladigan vositalar va qo’shimchalarning vazifalari, ularning o’ziga xos xususiyatlari bayon etilgan.
Ven Yuanning 实用现代汉语语法Shiyong xiandai hanyu yufa (“Ҳозирги хитой тили грамматикаси”)³, kitobida qiyos va so’z mazmuniga ega bo’lgan konstruksiyalarning qo’llanilishi va xususiyatlari haqida ma’lumot berib o’tilgan.
В.И.Гореловнинг “Лексикология китайского языка”⁴ kitobida xitoy tilida qiyoslash usullari haqida izoh berilgan.Biroq ularning hosil bo’lish yo’llari va ma’nolari ko’rib chiqilmagan.
Т.П. Задоенко, Хuan Shuinning “Основы китайского языка”⁵ kitobida xitoy tilida qiyoslash va Kompozitsion usuldagi so’z gaplarning qo’llanilish usullari haqida so’z yuritilib, o’n bitta konstruksiya misol tariqasida keltirib o’tilgan.