Mundarija: Kirish I bob. O’zbekistonda kartografiyani shakillanishining hozirgi holati

Shubhasiz, so‟nggi 3O-4O yil ichida O‟zbekistonda kartografiya fani
sezilarli rivoj topdi. Hozirgi kunda O‘zbekistonning barcha hududi uchun
topografik, obzor-topografik va obzor kartalar mavjud. Ular turli xil mavzuli karta
va atlaslarni tuzishda asos bo‘lib xizmat qiladi. Shu maqsadda
aerokosmofotos‘yomka materiallardan unumli foydalanish yo‘lga qo‘yildi hamda
yirik kartografik asarlarni yaratishda turli soha mutaxassislarining hamkorligida
katta ilmiy-uslubiy ahamiyatga molik tajriba to‘plandi. 1983 yili respublikamizda
birinchi marta kompleks va mavzuli kartaga olish muammolariga bag‘ishlangan
Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman o‘tkazildi.
O‘zbekistonda atlas kartografiyasining shakllanishi va rivojlanishiga
bag‘ishlangan yirik monografiyalar, ilmiy to‘plamlar, maqolalar, nomzodlik va
doktorlik dissertatsiyalari muvaffaqiyatli yoqlandi. O‘zbek tilida dastlabki o‘quv
dasturlari, o‘quv qo‘llanmalari, ma‘ruza matnlari, testlar to‘plami, masala va
mashqlar to‘plamlari, laboratoriya va dala amaliy ishlariga oid va boshqa yana
ko‘plab ilmiy-uslubiy ishlanmalar chop etildi.
O‘zbekistonda atlas kartografiyasining rivojlanishida professorlardan
T.M.Mirzaliev, Z.M.Akramov, A.A.Rafiqov, E.Yu.Safarov dotsentlardan
I.A.Hasanov, L.H.G‟ulomova, A.Egamberdiev, A.Bazarboev, SH.Azimov,
J.S.Qoraboev, T.Qoraboeva, J.M.Nazirov, Sh.M.Muhitdinov,
G.Sh.Norxo‟jaevalarning xizmatlarini alohida ta‘kidlash joiz.
Shu o‘rinda O‘zbekistonda kartografiya sohasi bo‘yicha ixtisoslashgan yuqori malakali milliy kadrlarni tayyorlashga o‘zlarining munosib hissalarini qo‘shgan
taniqli olimlardan M.I.Nikishov, I.Yu.Levitskiy, K.A.Salishev, I.P.Zarutskaya,
T.V.Vereshaka, N.S.Podobedov va O.A.Evteevlarning xizmatlarini alohida
ta‘kidlash joiz. Yuqorida qayd etilgan sa‟y–harakatlarning natijasi o‟laroq 8O-
yillarning oxiri va 9O-yillarning boshida O‟zbekistonda o‟zbek
kartograflarining milliy maktabi shakllandi. O‟zbekistonda kartografiya sohasini rivojlanishida O‟rta Osiyoda yagona
bo‟lgan Geodeziya, kartografiya va kadastr kafedrasining roli nihoyatda
katta. Mazkur kafedra O‘zbekiston Milliy universitetida (sobiq O‘rta Osiyo Davlat
universiteti) 1921 yili tashkil etilib, unga professor N.I.Lebedinskiy 1948 yilgacha
mudirlik qilgan. So‘ngra oldinma keyin professor I.G. Krasovkiy, dotsentlar
Ch.V.Galkov, T.M.Mirzaliev, Ye.G.Brodskiy, P.E.Butenko, A.Egamberdiev, L.X.G‟ulomova va X.Muborakov rahbarlik qildilar.
2O1O yildan boshlab kafedraga texnika fanlari doktori, prof. E.Yu.Safarov
rahbarlik qilmoqda. Kafedrada hozirgi vaqtda ikkita fan doktori, professorlar
(T.Mirzaliev, E.Yu.Safarov), oltita fan nomzodi, dotsentlar (X.Muborakov,
L.X.G‟ulomova, A.Egamberdiev, J.S.Qoraboev, Z.D.Oxunov,
E.R.Mirmahmudov), ikkita katta o‘qituvchi (S.Saloxiddinova, I.O‟.Abdullaev),
uchta o‘qituvchilar (A.Ro‟ziev, Sh.Prenov, O.Allanazarov) ishlab turibdi.
Bu sohadagi malakali mutaxassislar O‟zbekiston Milliy universitetidan
tashqari Toshkent davlat texnika universitetida, Toshkent va Samarqand
me‟morchilik va qurilish institutlarida, Toshkent irrrigatsiya va melioratsiya
institutida hamda Toshkent topografiya va kartografiya kollejida
tayyorlanmoqda. Bularning natijasida bugungi kunda O‘zbekiston kartografiya
sohasida mustaqil davlatlar hamdo‘stligiga a‘zo bo‘lgan mamlakatlar orasida
yetakchi o‘rinlardan birini egallab turibdi.