Mundarija kirish I bob. O'lchash texnikasi

2.2.6-rasm. Ikki kamerali tutash idishning chizmasi.



Pnevmanancmetrik sath o'lchagichlar. Suyuqlik sathini pnevmcmanometrik o'lchashlarda gidravlik to'siq tizimida eng yuqori bosim chegarasi o'matiladi. Sathni o'lchash uchun havo va inert gazlaming bosimlaridanfoydalaniladi.Bosimlar farqi kerakli qiymatlarga ega bo'lgan to'siqli suyuq- likni manometrda suyuqlik sathi bo'yicha yoki boshqa usullarga ko'ra aniqlash mumkin. Oddiy sath о'lchagichlarda bosim por- shenli nasos bilan yaratiladi, bunda sath bosimining maksimal og'ishi bo'yicha aniqlanadi. Siqilgan havo yoki gaz har qanday havo va gaz manbayidan uzl Pnevmomanometrik usul bilan o'lchashlar yerosti hajmlarda, yoqilg 'i balandligini yoki boshqa о 'lchash qiyin bo 'lgan joylarda joylashgan sistemalarda agressiv suyuqliklami va boshqa turli holatlardagi о'lchashlatda qo'llaniladi.uksizuzatilishimumkin.







2.2.7-rasm. Pnevmomanometrik sath о'lchagich chizmasi
Radioizotqpli sath о'lchagichlar. Radioizotopli sath о'lcha­gichlaming ishlash prinsipi yutish qcbiliyati turlicha bo 'lgan ikki muhitdan o'tayotgan nurlarning qayd qilinishi va muhitlarning chegarasi o'zgarishi bilan nurlanish o'zgarishiga asoslangan. Ra­dioizotopli sath o'lchagichlarning asosiy qismlari nurlanish manbayi va nurlami qabul qiluvchi asboblardan iborat. Nurlanish manbayi sifatida o'zidan g-nurlar chiqaradigan Co⁶⁰, Cs¹³⁷, Se⁷⁵ va boshqa moddalar ishlatiladi. Qabul qiluvchi asbob sifatida asosan Geyger-Myuller hisoblagichidan foydalaniladi.
Radioizotopli asboblarning xatoligi ±0,5—1% dan oshmaydi. Bu asboblar asosan boshqa turdagi asboblardan foydalanish mumkin bo'lmagan holatlarda qo'llaniladi. Ulardan ochiq va berk idishlardagi suyuqlik hamda sochiluvchan moddalar sathini o'lchash uchun foydalanish mumkin, bundan tashqari, o’lchanayotgan muhit bilan asbob orasida hech qanday bog'lanish bo'lma- gani sababli agressiv suyuqlik va moddalarning balandligini o'lchash mumkin.
Ultratovushli sath o'lchagichlar. Ultratovushli sath o'lchagich- laming ishlash prinsipi suyuqlik, gaz (havo) qatlamidan tovush to'lqinlarining qaytishiga asoslangan. Ultratovush inpulsining havo va о'lchanayotgan muhit chegarasi sirtidan qaytish katta- liklari akustik qar±dlikning keskin farqi natijasida sodir bo'ladi. Bu asboblar qator afzalliklarga ega: masalan, yuqori aniqligi, kichik inersionligi, keng ko'lamda ishlashi, kontaktsizligi va agressiv suyuqliklar bilan ishlash mumkinligi va boshqalar.
Ultratovushli sath o'lchagichlar 45 mm dan bir necha o'n metrgacha o'lchash ko'lamiga ega. О'lchanayotgan muhit haro­rati — 50 dan +200 °C gacha yetishi mumkin. Yo'l qo'yiladigan asosiy xatoligi +2,5% ni tashkil qilishi mumkin.
2.3.Zamonaviy satx o’lchagichlar