Mundarija: kirish i-bob. Bargning morfologik va anatomik tuzilishi bo’yicha umumiy tushunchalar

2.3. Barglarning tomirlanishlari
Bargdagi o‘tkazuvchi bog‘lamlarni tarmoqlanib joylanishdan hosil bo‘ladi.
Ular quyidagi turlarga bo‘linadi.
1. Parallel tomirlanish. (bir pallali o‘simliklarda)
2. YOysimon tomirlanish. (zupturumda)
3. To‘rsimon tomirlanish (Ikki pallalilarda)
4. Patsimon tomirlanish (tol, olma, otkulokda)
5. Oddiy tomirlanish (mox, plaun, ochiq urug‘liklarda)
To‘rsimon tomirlanish 3 xil bo‘ladi:
1.PATSIMON TOMIRLANISH (Peristonervnыy)
2.BARMOQSIMON (Panjasimon), (palchatonervnыy) tomirlanish
3.YULDUZSIMON ( zvyozdchatonervnыy)tomirlanish
Barg plastinkasining tomirlanishi har xil bo‘ladi. Bir pallali o‘simliklarning bargi parallel yoki yoysimon tomirlangan bo‘ladi. (parallelonervnыy, dugonervыy)
Moy landishining bargi yoysimon: bug‘doy,jo‘xori arpaning bargi parallel tomirlangan bo‘ladi. Ikki pallali o‘simliklarning bargi to‘rsimon tomirlangan bo‘ladi (setchatonervnыy).
Barg vegetativ a’zo sifatida yuksak o‘simlilkar uchun xosdir. Barg vositasida o‘simliklarning tashqi muhit bilan munosabati amalga oshadi.
Barg poyada joylashgan bo‘lib, uning o‘sish konusidagi merestema xujayralarining rivojlanishidan hosil bo‘ladi. Ular poyada o‘ziga xos navbat bilan joylashgan bo‘lib, uning eniga va bo‘yiga o‘sishi bargning asosini va barg plastikasini hosil qiladi.


2.4. Barglarning ekologik turli –tumanligi
Barg quyidagi funksiyalarni bajaradi.
1.Fotosintez 2.Gazlar almashinuvi 3.Suv bug‘latish 4. Zapas oziq moddalarni saqlash (karam, piyoz) 5. Himoya vazifasi (tikanaklar) 6.Vegetativ ko‘payishga, xizmat qiladi. (yapon binafshasi, begoniya)
Fotosintez jarayonini K. A. Temiryazov har tomonlama o‘rganib, ko‘p yillik mehnati asosida “quyosh, hayot va xlorofill” nomli asarini yozadi. Bu asrda fotosintez jarayoni tabiatda energiyaning saqlanish va bir turdan ikkinchi turga o‘tish qonuniga amal qiladi dedi.
Bu jarayonni 1840 yilda J. B. Busenko tomonidan taklif qilingan quyidagi formula bilan ifodalash mumkin.
YORUG‘LIK
6 CO2 + 6 H2O -- C6 H12 O6 + 602 + 674 kkal xlorofill
Fotosintez jarayoni natijasida barcha tirik organizmlar uchun zarur bo‘lgan organik moddalar hosil bo‘ladi.
Olimlarning hisoblashlaricha yer sharidagi barcha yashil o‘simliklar har yili 2 mlrd. t azot, 6 mlrd. t fosforni o‘zlashtirib 170 mlrd. t uglerod hosil qiladi. Bunda 500 mlrd. t suvni parlatib, 400 mlrd. t organik moddalar hosil qiladi va 460 mlrd. t kislorod ajratib chiqaradi.