Mundarija kirish 4 akt bilan taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro aloqa

 
4. Lokal, korporativ va global axborot tizimlari 
Axborot tizimi tushunchasi bu inson faoliyatining ma’lum bir soxasida 
axborotni to’plash, saqlash, izlash, unga ishlov berish xamda undan foydalanish 
imkonini berishni tashkillashtirishni o’z ichiga oladi. 
Avtomatlashtirilgan axborot tizimi (AAT) – bu axborotni to’plash, kiritish, 
qayta ishlash, saqlash va axborotni foydalanuvchiga etkazib berish bosqichida
kompyuter bazasini qo’llovchi axborot tizmidir.
Axborot tizimlarini qurish printsiplari va arxitekturasi nisbatan doimiy 
xisoblanadi, ammo faoliyat turliligi, zamonaviy axborot texnologiyalarining 
qo’llanilish shakllari, axborot texnologiyalarining sinflanishining usullari ko’p 
turliligini tug’diradi.

---

 106 
Axborot tizimlari masshtabi bo’yicha yagona, guruxli, korporativ va global 
axborot tizimlariga bo’linadi. 
Yagona axborot tizimlari avtonom kompyuterda tashkil etiladi (tarmoqdan 
foydalanilmaydi). Bunday tizimlar umumiy axborot fondi bilan bog’langan bir 
qancha sodda dasturlardan iborat bo’lib, bir vaqtning o’zida faqat bitta 
foydalanuvchi 
foydalanishiga 
mo’ljallangan. 
Bunday 
tizimlar 
lokal 
ma’lumotlarni boshqarish tizimlari yordamida yaratiladi. Shunday ma’lumotlar 
bazalariga misollar: Clarion, Clipper, FoxPro, Paradox, dBase i Microsoft 
Access. 
Guruxli axborot tizimlari axborotdan ishchi gurux a’zolari tomonidan 
jamoa bo’lib foydalanishga asoslangan bo’lib lokal xisoblash tarmoqlari bazasida 
quriladi. Bunday tizimlarni yaratishda ishchi guruxlar uchun mo’ljallangan 
ma’lumotlar bazalari serverlaridan foydalaniladi (SQL-serverlar). SQL-
serverlarning etarlicha turlari mavjud: tijorat va erkin. Bulardan eng taniqlilari 
Oracle, DB2, Microsoft SQL Server, InterBase, Sybase, Informix. 
Ma’lumotlar bazasi serveri – kompyuter tarmoq tugunidagi maxsus 
dasturiy ta’minotdir (dastur). U korporativ tarmoqdagi so’rovlarni qabul qilish va 
qayta ishlashga mo’ljallangan. Aniq resursni boshqaruvchi kompyuter shu 
resursningt serveri deb ataladi. Ushbu kompyuterdan foydalanuvchi - mijozdir. 
Korporativ axborot tizimlari ishchi guruxlar uchun muljallangan axborot 
tizimlarining rivojlangan ko’rinishi bo’lib, yirik kompaniyalarning foydalanishiga 
yo’naltirilgan va maydon jixatidan katta tarmoqni tashkil etishi mumkin. Ular 
asosan bir nechta satxlardan iborat ierarxik strukturaga ega bo’lishadi. Bunday 
tizimlar maxsus serverli klient-server yoki ko’p satxli arxitekturali tizimlar 
toifasiga kiradi. Bunday tizimlarni qurishda ma’lumotlar bazalari serverlaridan 
foydalaniladi. Odatda yirik axborot tizimlarida ushbu serverlar ko’p tarqalgan: 
Oracle, DB2 i Microsoft SQL Server. 
Global AT davlat yoki qit’a maydonini qamrab oladi. Ushbu ATga Internet
global tarmog’i misol bqladi.
Darajasi yoki faoliyat doirasiga ko’ra – davlatlar, maydonlar (mintaqaviy), 
soxalar, birlashmalar, korxonalar yoki uyushmalar, texnologik jarayonlarga 
bo’linadi. 
Davlat axborot tizimlari davlat menedjerlari tomonidan mamlakatning 
iqtisodiy muammolarini echishda qaror qabul qilishga mo’ljallangan. Ular 
kompyuter majmualari, kompyuter axborot tizimlari va iqtisodiy-matematik 
usullarini modellashtirishni qo’llash asosida yaratiladi. 
Korxonani boshqarish axborot tizimlari (korporativ) - korxonaning ishlab 
chiqarish xo’jalik faoliyatini boshqarishda qarorlarni qo’llash uchun qo’llaniladi.