Mundarija kirish 4 akt bilan taraqqiyot o'rtasidagi o'zaro aloqa

3. Korxona resurslarini rejalashtirishda axborot tizimlari. Talab 
mavjud bo’lgan materiallarni, korxona resurslarini rejalashtirishda 
axborot tizimlari. 
Boshqarish faoliyatining eng asosiy tashqil etuvchilaridan biri bo’lib 
korxonaning resurslarni samarali boshqarish xisoblanadi. Rejalashtirish va 
boshqarishning kerakli maxsulotlarni tartibsiz kelishi va ularni turib qolishi bilan 
bog’liq. Buning natajasida ishlab chiqarishning samaradorligi pasayadi, omborda 
maxsulotlarni vaqti kelib tushmaganligi sababli to’lib ketishi vujudga keladi. 
Bundan tashqari maxsulotni yetqazib berish balansi buziladi va mahsulotni kirish 
chiqish protsesslarini buzilishiga olib keladi. Kompaniya resurslarini 
boshqarishning to’la funktsional yagona tizimidan foydalanish kompaniyani 
samarali boshqarishni tashkil qilish, tashqi muhit o’zgarishlariga javob berish 
tezligini oshirish, mijozlarga xizmat ko’rsatish sifatini oshirishda korxonaga katta 
ustunliklar berishi mumkin. Bunday tizimga egalik qilish kompaniya 
xarajatlarining ancha sezilarli moddasi hisoblanadi va bu xarajatlarning foydasi 
puxta hisoblanishi va tahlil qilinishi kerak. 
 
4. Korxonaning materiall ehtiyojlarini rejalashtirish metodologiyasi 
MRP 

MRP ning asosiy maqsadlari quyidagilar hisoblanadi: 

Ishlab chiqarishni rejalashtirish va iste’molchilarga yetkazib berish 
uchun materiallarda, komponentlarda va mahsulotlarda ehtiyojlarni qondirish; 

Rejalashtirilgandan ortiq bo’lmagan zaxira pog’onalarini qo’llab 
quvvatlash 

Ishlab chiqarish operatsiyalari, etkazib berish jadvallari, sotib 
olingan operatsiyalarni rejalashtirish 

MRP metodologiyasi o’zida kompyuter tizimlari yordamida tadbiq 
etiladigan tayyor mahsulotlarga bo’lgan buyurtmalarni boshqarishning, hom 
ashyo va materiallarni ishlab chiqarish va yozishning maqbul algoritmini taqdim 
etadi.

---

 117 

MRP tizim ishi uchun quyidagi keyingi kiruvchi ma’lumotlar kerak 
bo’ladi: 

Zahiralar holati haqidagi ma’lumotlar (“Zahiralar hisobi kitobi”) 
nomenklatura: zahiralar, yakunlanmagan ishlab chiqarish, yarim fabrikatlar, 
tayyor mahsulotlar. Bundan tashqari, unda rejalashtirilgan buyurtmalarni va 
yuklanishdan kutilayotgan buyurtmalarni ko’rsatib o’tish lozim; 

Mahsulot tarkibini spetsifikatsiyasi (Bill of material BOM) 
MRP tizimi ishining natijalari bo’lib quyidagilar hisoblanadi: 

Xarid/ishlab chiqarish materiallariga va umumlashuvchi (Planned 
Order Schedule) buyurtmalarning grafigi-hujjatda yoziladigan, homashyoning 
qanday qismi, rejalashtirish muddatining har bir oralig’ida umumlashtuvchi 
materiallar buyurtma qilingan bo’lishi kerak. Bu hujjat tashqi xaridlarni rejasi va 
ichki ishlab chiqarish rejasini aniqlaydi.

Xarid/ishlab chiqarish materiallarni va ummumlashmalarni buyurtma 
grafigini o’zgarishi (Changes in Planned Orders)-xarid/ishlab chiqarish 
materiallari va umumlashtirilgan avvaldan to’g’irlangan rejalashtirilganlarni 
o’zida saqlovchi hujjat.
Dastlab buyurtmalarning rejasi MRP tizimi yordamida va harajatlarining 
to’plami aniqlangan vaqt oralig’ida tasdiqlangan ishlab chiqarish dastur asosida 
shakllandi. Korxonaning ehtiyojlarini bu to’liq qondirmadi.
MRP tizimining so’zsiz ustunligiga kiritish mumkin: 
Ishlab 
chiqarish 
zaxiralarining 
rejalashtirishni 
tashqillashtirish 
samaradorligi, ularning hisobotlarini avtomatlashtirish, material resurslarning va 
harajatlarni omborda saqlanishining rejalashtirishdagi xatoliklarni kamaytirish. 
MRP tizimining asosiy kamchiliklari: 

kiritiladigan ma’lumotlarni va ularning oldindan qayta ishlanishining 
hajmiy ahamiyati; 

buyurtmalarni qayta ishlashga mantiqiy harajatlarni ortishi va
firmaning intilishlarini transpartirovklash zaxiraning material resurslarini ko’proq 
kamaytirish yoki kam buyurtmali yuqori chastotali bajariladigan ishlarga o’tish.

Talablarning qisqa vaqtda o’zgarishining ta’sirchan emasligi; 

Tizim o’lchamining o’ta kattaligi va murakkabligi uchun bekor 
qilish.