|
55
ishchilar soni bo'yicha: 10000 kishigacha — 30 %, 10000 dan 100000 kishigacha — 59 %, 100000 kishidan yuqori — 11%.
konsolidatsiyalashgan kapital hajmi bo'yicha: 1,0 mln. rublgacha — 44 %, 1 mln. rubldan 10 mln. rublgacha — 42 %, 10 mln. rubldan 50 mln. rublgacha — 14 %.
tarmoqlar soni bo'yicha: 3 tagacha — 51 %, 3 tadan 5 tagacha — 30 %, 5 tadan yuqori — 19 % O'zbekistonda sanoat va moliya kapitalining integratsiyalashuvini kengaytirish shakli sifatida bank MSG ni tashkil etish maqsadga muvofiq hisoblanadi. Bank MSG tarkibiga quyidagi korxona va tashkilotlami jalb etish zarur:
bank aksioneri hisoblangan korxona va tashkilotlar;
aksiyaiar paketining asosiy qismi bank ixtiyorida bo'lgan korxona va tashkilotlar;
o'z moliyaviy holatini barqarorlashtirish uchun investitsiya qo'yilmalariga
muhtoj korxona va tashkilotlar. Tijorat banklari ishtirokida MSG ni tashkil etish va u
orqali banklar bozorida raqobatni yanada rivojlantirish jahon amaliyotida tez o'sib
bormoqda. Bozor iqtisodiyoti jarayonida moliya-sanoat guruhlarini tashkil etish
rivojlangan davlatlarda keng tarqalib borgan. Jumladan, AQSh MSG faoliyatining
asosiy qismi birinchi guruh banklaming ustuvorligi asosida boshqariladi. AQSh dagi
122 ta yirik koфoratsiyalaming 25,2 % hal qiluvchi ovozi banklar tomonidan beriladi,
bu yerda sug'urta tashkilotlarining ulushi 4,3 %ni tashkil qiladi. AQSh da
кофога151уalarning faoliyatini boshqarish, maslahatlar berish va siyosatini olib borish
banklar tomonidan amalga oshiriladi. Banklar orqali tashkil etilgan mamlakatlardagi
moliya-sanoat tashkilotlarining boshlang'ich bosqichida moliyaviy resurslarga talab
juda yuqori bo'lgan. Bundan tashqari, sanoatda ishlab chiqarish rentabelligi yuqori
bolmagan va ular mustaqil rivojlana olmagan. Bu esa mamlakatda sanoat
tashkilotlarining moliya-kredit tizimiga talab yuqori bo'lganini ko'rsatadi. Sanoat
tashkilotlarining qo'shimcha kapitali yetarli bo'lmagani uchun aksiyalarini emissiya qila
olmagan. Mamlakatda fond bozorining rivojlanish darajasi past bo'lishi, qo'shimcha
mablag'lami jalb qilish imkonini bermagan. Rossiyadabugungi kunda MSG soni 100
56
dan ortiq bo'lib, ulaming 90 tasi haqiqiy ro'yxatga olingan bo'lsa, qolgan qismini transmilliy korxonalar tashkil qiladi. Rossiyada MSG ning kredit qo'yilmalari 2007- yilda 2006-yilga nisbatan 2,5 %ga oshgan. Rossiyada tashkil etilayotgan MSG ni to'rt toifaga ajratish mumkin. Konseptual, qonun chiqaruvchi, umumiqtisodiy va tashkiliy tizimli. Konseptual asosda tashkil etilgan MSG davlat tomonidan nazorat qilinadi. Ikkinchi guruh MSG ni tashkil etish va mustahkamlashga qaratilgan, umumiqisodiy MSG ishlab chiqarish, investitsiya va moliya bilan bog'liq bo'lib, banklaming bevosita ishtirokini ta'minlaydi. Mamlakatdagi banklar salohiyatining yuqori emasligi, bu jarayonlarga ishtirok etishini chegaralab qo'ygan. Bu esa real sektorga investitsiyalami jalb etish imkonini bermaydi. Rossiyada qonunlaming tez-tez o'zgartirilishi MSG ning faoliyatiga keskin ta'sir qilmoqda. MSG faoliyati alohida qonun yoki mustahkam dalolatnomalar bilan muhofaza qilinmagan. MDH davlatlarida hamkorlikda MSG ni tashkil etishning eng asosiy muammosi ham ushbu davlatlarda MSG ni tashkil etishdagi huquqiy tamoyillaming turlichaligidadir. Respublikamizda moliya-sanoat guruhlarini tashkil etish mikoniyatlarini tahlil etadigan bo'lsak, yirik sanoat korxonalari atrofida kichik guruhlami birlashtirish hozirgi kunda qo'yilgan maqsadga erishish imkonini beradimi? Albatta, MSG ni yirik sanoat korxonasida birlashtirish uchun uning imkoniyatlari qolgan guruh a'zolariga nisbatan yuqori bo'lishni taqozo etadi. Buning uchun turli sohalarda faoliyat olib borayotgan korxonalar aksiyalariga egalik huquqini qo'lga kiritishi va shu asosda savdo uylarini tashkil etishi, o'zining bankiga ega bo'lishi zarur bo'ladi. Bu asosda tashkil etilgan MSG respublikamiz iqtisodiyotida monopollashuv jarayonini yuzaga keltirsada, ichki muhitda raqobatning keskin kuchayishiga olib keladi. Chunki, ichki guruh a'zolarining bevosita o'z mahsuloti sifatini oshirishi va eksportbop mahsulotlami boshqa davlatlarga joylashtirish imkonini kengaytirish uchun kurash olib borishiga zarurat tug’diradi. Respublikamizda yirik strategik ahamiyatga ega bo'lgan korxonalaming davlat tomonidan boshqarilishi bu jarayonning ma'lum ma'noda iqtisodiy inqiroz xavfsizligini ta'minlash imkonini beradi. Ikkinchi usul, ya'ni yirik banklar atrofida muhim sanoat korxonalarini birlashtirish.
Do'stlaringiz bilan baham: |
