Mundarija: I. O’quv materiallar

11-seminar: O’zbekistonning xalqaro aloqalari va jahon hamjamiyatidagi o’rni.
Reja:
1.O'zbekiston Respublikasi tinchliksevar tashqi siyosati asoslarining yaratilishi va uning asosiy tamoyillari.
2.O'zbekistonning jahon hamjamiyatiga ko'shilishi va xalqaro nufuzining ortib borishi
3.Jahonning rivojlangan mamlakatlari bilan O'zbekistonning hamkorlik aloqalari.
1.Tayanch tushunchalar: (Hamkorlik, xalqaro tashkilotlar, oliy maqsadlar, umumiy natija, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiya, Tinchliksevar tashqi siyosat tamoyillari, BMT, YeXHT).
2. Tayanch tushunchalar: (NATO, Yevropa xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti, Yevropa ittifoqi, “Tinchlik yo'lida hamkorlik” dasturi, Shanxay hamkorlik tashkiloti, eksport, import, invitstitsiya, ebosh to'lash, Jahon xamjamiyati, O'zbekiston uchun qulay imkoniyatlar, TRASEKA, Buyuk ipak yo'li muloqot yo'li).
3. Tayanch tushunchalar: (Milliy g'oya, insonparvar xuquqiy jamiyat, diniy ekstremizm, terrorizm, O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiya, Tinchliksevar tashqi siyosat tamoyillari, o'zaro manfaatdorlik, YevrAzES).
O'zbekiston xalqaro aloqalarni yo'lga qo'yish nuqtayi nazaridan va o'z taraqqiyot istiqbollari jihatidan qulay jug'rofiy-strategik imkoniyatlarga ega.
• Qadim zamonlarda Sharq bilan G'arbni bog'lab turgan Buyuk ipak yo'li O'zbekiston hududi orqali o'tgan. Bu yerda savdo yo'llari tutashgan, tashqi aloqalar hamda turli madaniyatlar tutashib bir-birini boyitgan. Bugungi kunda ham Yevropa va Osiyoni bog'laydigan yo'llar Markaziy Osiyodan, uning o'rtasida joylashgan O'zbekistondan o'tmoqda.
• Markaziy Osiyoda jug'rofiy-siyosiy jihatdan markaziy o'rin tutgan O'zbekiston ushbu mintaqada kuchlar nisbati va muvozanatini saqlash, barqarorlikni ta'minlash, hamkorlikni mustahkamlash imkoniyatlariga ega.
• O'zbekiston Markaziy Osiyoning transport, energetika, suv tizimi markazida joylashgan.
• Aholi soni, ilmiy-texnikaviy va boshqa imkoniyatlari jihatidan mintaqada yetakchi o'rinda turadi.
• Tabiiy iqlim sharoiti qulay, ulkan mineral xomashyo zaxiralari va strategik materiallarga ega, dehqonchilik madaniyati rivojlangan, oziq-ovqat bilan o'zini ta'minlashga qodir.
• O'zbekiston sanoatning bazaviy va zamonaviy tarmoqlariga ega, o'zini neft, gaz, rangli metallar bilan ta'minlabgina qolmay, ularni eksport qilish imkoniyatiga ega.
• Yurtimizning jahonga mashhur boy ma'naviy merosi bor, shu tufayli insoniyat sivilizatsiyasida salmoqli o'rin egallab, dunyoning ma'naviy va siyosiy jarayonlariga ta'sir o'tkazish salohiyatiga ega.
Prezident Shavkat Mirziyoev ayniqsa, BMTning Yoshlar huquqlari to'g'risidagi xalqaro konvensiyasini ishlab chiqish va Bosh Assambleyaning "Ma'rifat va diniy bag'rikenglik" deb nomlangan maxsus rezolutsiyasini qabul qilish bo'yicha tashabbusi bilan chiqdi.
O'zbekiston Respublikasi Prezidenti BMT Bosh Assambleyasi 72-sessiyasidagi nutqida BMTning Yoshlar huquqlari to'g'risidagi xalqaro konvensiyasini ishlab chiqishni taklif qildi, terrorizm muammosiga katta e'tibor qaratib, uning tub sabablariga barham berishga chaqirdi.
O'zbekiston tashqi siyosatining huquqiy asoslari va tamoyillari. Mustaqillikning dastlabki kunlaridayoq O'zbekistonning milliy manfaatlariga mos keladigan puxta tashqi siyosiy yo'lni belgilash, jahon namjamiyatiga qo'shilish, horijiy mamlakatiar bilan siyosiy, diplomatik, iqtisodiy, ilmiy-texnikaviy, madaniy aloqalar o'matish masalalari dolzarb vazifa sifatida ko'ndalang bo'lib turardi. Bu osongina yechiladigan vazifalar emas edi. Masalaning murakkabligi shundan iborat ediki, Ittifoq davrida tashqi siyosat yuritish, tashqi dunyo bilan aloqa qilish, tashqi savdoni tashkil etish Moskva, markaziy hokimiyat tomonidan olib borilar edi. Respublikalar esa, jumladan, O'zbekiston ham tashqi dunyodan ajralgan, to'g'ridan-to'g'ri aloqa qilolmaydigan yopiq mamlakat edi. Shu bois, davlatimiz tashqi siyosat yuritish tajribasiga ham, jahon diplomatiyasini, tashqi iqtisodiy faoliyatni biladigan kadrlarga ham ega emas edi. Respublikada bunday kadrlar tayyorlovchi birorta ham o'quv yurti yo'q edi. Vaziyat zudlik bilan tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalarni shakllantirishni talab qilmoqda edi.
Respublikamiz birinchi Prezidenti Islom Karimovning «O'zbekistonning o'z istiqlol va taraqqiyot yo'li» va boshqa asarlarida mustaqil tashqi siyosat yuritish qoidalari nazariy va amaliy jihatdan puxta asoslab berildi. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-moddasida tashqi siyosat qoidalari qonunlashtirildi va u jahondagi ko'plab mamlakatlar bilan hamkorlik jarayonlari ortga qaytmasligining huquqiy kafolati bo'lib xizmat qilmoqda.O'zbekistonni xalqaro huquq subekti sifatida belgilaydigan, respublikaning tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy aloqalarini tartibga soladigan qonunlar qabul qilindi. «O'zbekiston Respublikasi tashqi siyosiy faoliyatining asosiy prinsiplari to'g'risida»gi, «Chet el investitsiyalari va xorijiy investorlar faoliyatining kafolatlari to'g'risida»gi, «Tashqi iqtisodiy faoliyat to'g'risida»gi va boshqa qonunlar hamda normativ hujjatlar ana shular jumlasidandir. Bular faol va keng ko'lamli hamkorlik uchun mustahkam huquqiy kafolat yaratib berdi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. Mirziyoyev Sh.M. Niyati ulug' xalqning ishi ham ulug', hayoti yorug' va kelajagi farovon bo'ladi. 3-jild. – Toshkent: O'zbekiston, 2019. – 400 b.
2. Mirziyoyev Sh.M. Xalqimizning roziligi bizning faoliyatimizga berilgan eng oliy bahodir. 2-jild. –Toshkent: O'zbekiston, 2018. – 508 b.
3. Mirziyoyev Sh.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta'minlash – yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. – Toshkent: O'zbekiston, 2017. - 48 b
4. Mirziyoyev Sh.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. – Toshkent: O'zbekiston, 2017. – 488 b.
5. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak. – Toshkent: O'zbekiston, 2017. - 104 b.
6. Mirziyoyev Sh.M. Erkin va farovon, demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. – Toshkent: O'zbekiston, 2016. - 56 b.
7. Mirziyoyev Sh.M. Tanqidiy tahlil, qat'iy tartib-intizom va shaxsiy javobgarlik – har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo'lishi kerak. O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2016 yil yakunlari va 2017 yil istiqbollariga bag'ishlangan majlisidagi O'zbekiston Respublikasi Prezidentining nutqi // Xalq so'zi gazetasi. 2017 yil 16 yanvarь, № 11.
8. O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. – T.: O'zbekiston, 2018.
9. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi PF4947-sonli “O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi to'g'risida”gi Farmoni. www. lex.uz.
10. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 27 fevraldagi
“Pedagogik ta'lim sohasini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida”gi Qarori // Xalq so'zi, 2020 yil, 28 fevralь.
11. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining “Jamiyatda ijtimoiyma'naviy muhitni sog'lomlashtirish, mahalla institutini yanada qo'llab quvvatlash hamda oila va xotin-qizlar bilan ishlash tizimini yangi darajaga olib chiqish chora-tadbirlari to'g'risida”gi Farmoni // “Xalq so'zi” gazetasi. 2020 yil 20 fevralь, № 37.
12. O'zbekiston Respublikasida Yoshlarga oid davlat siyosatini tubdan isloh qilish va yangi bosqichga olib chiqish chora-tadbirlari to'g'risidagi O'zbekiston Respublikasi Prezidentining farmoni (Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 01.07.2020 y., 06/20/6017/1021-son) www. lex.uz.
13. O'zbekiston Respublikasida korruptsiyaga qarshi kurashish tizimini takomillashtirish bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. (Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 30.06.2020 y., 06/20/6013/1002-son). www. lex.uz.
14. «Har bir oila — tadbirkor» dasturini hamda Namangan viloyatidagi kichik sanoat zonalarini rivojlantirishni moliyalashtirishga doir qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risidagi O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori. (Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasi, 14.07.2020 y., 07/20/4782/1067-son). www. lex.uz.
15. Karimov I.A.O'zbekiston:milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. T. 1. - Toshkent: O'zbekiston, 1996.
16. Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yo'q. – Toshkent: Sharq, 1998. 264. Karimov I.A. Yuksak ma'naviyat-engilmas kuch. -Toshkent: Ma'naviyat, 2008.
265. Karimov I.A. O'zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida. – Toshkent: O'zbekiston, 2011.
266. 2017-2021 yillarda O'zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo'nalishi bo'yicha Harakatlar strategiyasi. – Toshkent: Ma'naviyat, 2017.
18. Noveyshaya istoriya Sentralьnoy Azii: Problemы teorii i metodologii: sb. statey / otv. red. sost. A.K.Alikberov, M.A.Raximov / Rossiyskaya akad. nauk. In-t vostokovedeniya. In-t istorii AN RUz. — M.: Institut vostokovedeniya RAN, 2018. — 304 s.
19. O'zbekistonning eng yangi tarixi xrestomatiyasi. Mas'ul muharrir: A. Sabirov, S.Po'latova. – Toshkent, 2014.
20. Izucheniye noveyshey istorii Uzbekistana – aktualьnaya zadacha//Elektronnыy resurs: http://uza.uz/ru/science/izuchenie-noveysheyistorii-uzbekistana-aktualnaya-zadacha-17-08-2017
21. Mustaqil O'zbekiston tarixi. Mas'ul muharrir A.Sabirov. - Toshkent: Akademiya, 2013.
22. Noveyshaya istoriya Uzbekistana. Uchebno-metodicheskoye posobiye dlya vыsshix uchebnыx zavedeniy. Otv.red. L.M. Babaxodjayeva, doktor ist. nauk. – Tashkent, 2014.
23. O'zbekistonning eng yangi tarixidan ocherklar: Metodologiya, tarixshunoslik va manbashunoslik masalalari. Mas'ul muharrir: A. Sabirov. – Toshkent, 2014.
24. Ergashev Q, Hamidov X. O'zbekiston tarixi. - Toshkent: G'afur G'ulom,
2018.
Qo'shimcha adabiyotlar
25. Mustaqil O'zbekiston tarixining dastlabki sahifalari. - Toshkent, 2000.
26. Mustaqil O'zbekiston taraqiyotining g'oyaviy asoslari. - Toshkent, 2001.
27. Erkayev A. O'zbekiston yo'li. - Toshkent: Ma'naviyat, 2011.
28. Mustaqillik: Izohli ilmiy-ommabop lug'at // M.Abdullayev va boshqalar: to'ldirilgan uchinchi nashr. - Toshkent: Sharq, 2006.
29. Sotsialьnыy portret molodeji Sentralьnoy Azii v aspekte obespecheniya gosudarstvennoy i regionalьnoy bezopasnosti. Sentr “Ijtimoiy fikr”. Fond konrada Adenauera. - Tashkent, 2002 g.
30. O'zbekistonda millatlararo munosabatlar va bag'rikenglik: tarixiy tajriba va hozirgi zamon. Mas'ul muharrir R.H.Murtazayeva. - Toshkent: Mumtoz so'z, 2010.
32. O'zbekistonda barqaror rivojlanish kontekstida ijtimoiy o'zgarishlarning istiqbollari. - Toshkent, 2014.
33. Murtazayeva R.H. O'zbekistonda millatlararo munosabatlar va tolerantlik. Darslik. - Toshkent: Mumtoz so'z, 2019.
34. Istoricheskaya nauka v XX veke. Istoriografiya istorii novogo i noveyshego vremeni stran Yevropы i Ameriki: Uchebnoye posobiye / [A. V. Ado,
I.P.Dementьev, A.I.Patrushev]; pod red. I.P.Dementьeva, A.I.Patrusheva. -
M., 2002.
35. Ponomarev M. V., Smirnova S. Yu. Novaya i noveyshaya istoriya stran Yevropы i Ameriki. Chastь 1. Prakticheskoye posobiye dlya vuzov. - M., 2004.
36. Repina L. P. “Novaya istoricheskaya nauka” i sotsialьnaya istoriya. Izd. 2-e, ispr. i dop. M.: LKI, 2009.
37. Xut L.R. Izucheniye istorii novogo vremeni i novistika // Nauchnыye vedomosti. Seriya Istoriya. Politologiya. Ekonomika. Informatika. 2010. № 1 (72). Vыpusk 13. - S.31-37.
38. Metodologiya i diskussionnыye problemы novoy i noveyshey istorii zarubejnыx stran: Uchebnoye posobiye / V.V.Stepanova, V.N.Eroxin, i dr. — Nijnevartovsk: Izd-vo Nijnevart. gumanit. un-ta, 2011.
39. Suslov A.Yu., Salimgareyev M.V., Xammatov Sh.S. Innovatsionnыye metodы prepodavaniya istorii v sovremennom vuze // Obrazovaniye i nauka.
2017. T. 19. № 9. - S. 70–85.
40. Trevor Oliver Contemporary world History // New Orleans, LA: White Press Academic, 2018.
41.William J. Duiker Contemporary world History // Vancouver, B.C.:Langara College, 2018. Sixth edition.
Axborot manbaalari
43. www. lex.uz.
44. www.ziyonet.uz.
45. www.edu.uz.
46. www.google.uz.
47. www.gov.uz.